Ernest Pignon Ernest – Pasolini 2015. Gefotografeerd door H.J. Lirb op 18 juli 2015 in de Romeinse wijk Trastevere (hoek Via del Moro en Via della Pelliccia).

In de Romeinse wijk Trastevere passeerden we dit heroïsche affiche van een man die een levenloos lichaam draagt als kwam hij het presenteren. Vandaag leverde mijn Google Search me eerst een prachtig verhaal op het forum van Hyperallergic van een zekere Thomas Micchelli die het beeld identificeerde als een dubbelportret van de dichter en filmer Pier Paolo Pasolini die in 1975 bruut werd vermoord (Thomas Micchelli, “Twice-Murdered: Pasolini as Street Art”, Hyperallergic d.d. 30 mei 2015; voor Pasolini’s moord is informatie alomtegenwoordig, zoals ook op Wikipedia, s.v. “Pier Paolo Pasolini“). Die identificatie zou kort daarop juist blijken te zijn. In het beeld draagt Pasolini zijn eigen lijk, als “a self-reflexive Pietà”, zoals Micchelli het stelt. “There was nothing on the work to identify him other than his bony, pugilist’s face [“vuistvechterstronie”] – nothing else was needed. Like Che or Bob Marley, he’s an icon of an Age of Rebellion whose mystique remains undiminished.” Het is alsof Pasolini de passanten van dit affiche na 40 jaar uitnodigt om nog eens stil te staan bij het feit van zijn eigen dood (zie onder). “Pier Paolo Pasolini is the JFK of Italy: a figure of courage and freedom for some; for others, a polarizing symbol of moral dissolution. His death, forty years ago this year, is still a source of debate. Officially, he was brutally murdered on the beach of Ostia, beaten to a pulp and then run over by his own Alfa Romeo, after picking up the wrong kind of rough trade; unofficially, he was assassinated just weeks before the release of the most politically scalding work of his (or anyone else’s) career, Salò, or the 120 Days of Sodom.” (Thomas Micchelli, “Twice-Murdered: Pasolini as Street Art”, Hyperallergic d.d. 30 mei 2015).  Micchelli heeft aldus een heel interessante duiding gegeven van een kunstwerk dat tot dusver, voor hem althans (en zeker ook voor mij), nog anoniem was.

In de commentaren werd echter meteen door een respondent (antoine lefebvre editions) de naam van de kunstenaar genoemd: Ernest Pignon Ernest, een beeldend kunstenaar uit Nice die kennelijk al meer dan 40 jaar dit soort “situationele kunst” maakt, dus reeds lang vóór het de Street Art werd genoemd (vergelijk ook Arte info, “Ernest Pignon Ernest affiche Pasolini à Rome”, 17 mei 2015: “Ernest Pignon Ernest est un formidable dessinateur, le précurseur du “street art” à la française”). Zoals de flaptekst van een recent boek over deze kunstenaar het wil: “A vingt-cinq ans à peine, Ernest Pignon-Ernest est le premier artiste au monde à réaliser une œuvre qu’il n’expose pas dans un musée mais qu’il reproduit sur des murs, des rochers, des palissades… Il fonde ainsi l’art urbain et marque lieux et paysages de sa vision poétique” (Rémi David (Auteur), Ernest Pignon-Ernest (Illustrations), Ernest Pignon-Ernest, comme des pas sur le sable,  À dos d’âne éditions 2015; zie ook het boek bij Amazon.fr). Pignon Ernest wordt veel geprezen om de stilistische verwijzingen naar Caravaggio en andere Italiaanse meesters (zie bijv. op Wikipedia, s.v.”Ernest Pignon Ernest”). Kijk anders maar eens naar het beeld dat op de omslag staat van de monografie die André Velter over de kunstenaar en zijn werk heeft geschreven.  De stilistische verwijzing naar de Italiaanse meesters is nadrukkelijk zichtbaar in dit werk, net als die naar de realistische zwart-wit fotografie en de film noir uit de 1950er jaren – en inderdaad de “grading look” van Pasolini’s eigen werk (cf. Giulia Blocal: “[I]t depicts Pier Paolo Pasolini carrying his own dead body, a secular quote from Michelangelo’s Pietà, Caravaggio’s chiaroscuro and Mantegna’s composition, and it also recalls the kind of photography especially evident in Pasolini’s direction”).  In de videoreportage van het ARTE Journaal, waarnaar ik hierboven reeds verwezen heb, zien we Pignon Ernest aan het werk in zijn atelier in Parijs  en op de straat in Rome; in zijn toelichting stelt Pignon Ernest (op circa 2:35 in de video) dat de affiches – een stuk of twintig in Rome alleen al – inderdaad bedoeld zijn om de passanten te vragen: “Wat hebben jullie aan mijn dood gedaan?” (“Qu’avez-vous faites de ma mort?”) Dat bevestigt de kracht van het beeld.

Je kunt nu ook gewoon naar de website van de kunstenaar zelf gaan om een goede indruk te krijgen van zijn oeuvre: ik ben er zeer enthousiast over (Ook over het acute inhoudelijke engagement – bekijk bijvoorbeeld het werk in Chile uit 1981). Daar vind je ook een presentatie aan van het recente Pasolini project in de vorm van een slideshow van foto’s die de verschillende contexten tonen waarin hij de affiches heeft aangebracht (of dat ook laten doen?). Het project is daar getiteld: “Pasolini 2015. PASOLINI. 40 ans après son assassinat. Collage à Rome, Ostia, Naples, Matera, Mai/Juin 2015.”We zijn toevallig op al die plaatsen geweest deze zomer, zelfs in Matera, maar daar toch nét niet overal het juiste hoekje omgegaan om de afbeelding een tweede keer aan te treffen.