Categoriearchief: Achtergronden

De stukken die hier in zijn geplaatst zullen niet snel interessant worden gevonden door argeloze bezoekers. Het zijn teksten waarnaar ik pleeg te verwijzen zodra ik over het een of ander een vraag krijg. Niettemin is iedereen van harte uitgenodigd om ook zonder uitnodiging mee te lezen.

De heilige toverspreuk van de VS: “The greatest democracy of the world”.

door

“Het Witte Huis heeft het al afgekraakt, maar politiek Washington is in de ban van Michael Wolffs boek Fire and Fury. De journalist schetst, op basis van tweehonderd gesprekken met president Trumps staf en diens vrienden, een weinig verheffend beeld van Donald Trump. Hij zou ongeïnformeerd zijn en advies schuwen.” (Stieven Ramdharie, De Volkskrant 4 januari 2018)

Vele stuurlui aan de wal van onze kant van de Atlantische Oceaan hadden tijdens de verkiezingscampagne van Trump al de indruk dat de kwaliteiten van de persoon wellicht wat tekort zouden schieten voor de hoge functie van president van de Verenigde Staten van Amerika.  Nu zijn kennelijk veel burgers van dat land zelf ook verbaasd over de onthullingen in dat boek (dat ik in ieder geval niet hoef te lezen) van Wolff. Alles is hier in Nederland allang gezegd over Donald Trump. Toch sta ik in mijn persoonlijke Facebook hoekje toch even plechtig stil bij het aantal stemmen dat hij heeft gekregen: 62.979.636 ofwel zo’n 46% van de stemmen. Onze eigen populisten zijn er gelukkig niks bij. Denken ze in de VS nog echt dat hun samenleving “the greatest democracy of the world” is?

“The greatest democracy of the world”. Het is een zogenaamd “veel gehoorde uitspraak”, een term die herhaaldelijk gebruikt wordt als versierend kenmerk (epitheton ornans), vergelijkbaar met “the leader of the free world”, waarvan de bronnen me nog niet bekend zijn.

In de volgende woorden van president Roosevelt uit 1940 blijkt de “democratische heiligheid” van deze kwalificatie:

“We as a people today have the common determination to put our country above all else. Please God we may always keep it so as to preserve our priceless heritage of the world’s greatest democracy which came from the Fathers of the Republic. It can only be kept by building upon that sound foundation in the patriotic way, in the democratic way and in the American way. And that is and shall be our way, as a great and as a united people, now and forevermore.” (Franklin D. Roosevelt: “Greeting to the American Federation of Labor.,” November 13, 1940. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

President Truman wist wel waarom de USA deze kwalificatie verdiende: “the reason that our Government is strong, and the greatest democracy in the world, is because we have a Bill of Rights.” (Harry S. Truman: “Address Before the Attorney General’s Conference on Law Enforcement Problems.,” February 15, 1950. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

Alle presidenten lijken de term wel eens (of meer dan een) te hebben gebruikt, zo ook John F. Kennedy, in een oproep uit 1962 aan alle stemgerechtigden om van hun democratisch recht gebruik te maken: “There is nothing more unfortunate than someone who says he is a citizen of the United States, the greatest democracy in the world, and can’t take the trouble to register. There are people in this country who’ve been shot because they’ve tried to register. We want every citizen of this State to register and we want them to come and vote. We hope they’ll vote with us, but we want them to vote.” (“Remarks at the Municipal Mall in Flint, Michigan.,” October 6, 1962. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

President Nixon gebruikte de term, met nadere toelichting, opvallend genoeg voor een ander land, India, toen premier Indira Gandhi op staatsbezoek was in 1971, stellende dat zij de vertegenwoordiger was van “the greatest democracy in terms of numbers in all the history of the world–500 million people.” (Richard Nixon: “Toasts of the President and Prime Minister Gandhi of India.,” November 4, 1971. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

Gerald Ford verwerkte het beeld in zijn State of the Union van 19 januari 1976: “The truth is we are the world’s greatest democracy. We remain the symbol of man’s aspiration for liberty and well-being. We are the embodiment of hope for progress.” (Gerald R. Ford: “Address Before a Joint Session of the Congress Reporting on the State of the Union.,” January 19, 1976. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

Het valt me op dat Jimmy Carter de heilige nationalistische woorden verzwakte met een kritische toevoeging – hetgeen past bij mijn herinnering aan deze president:

“Martin Luther King, Jr., looked about him in his young life and saw great injustice. Many others before him had seen, and some—too few—had deplored racial prejudice, which resulted in deprivation of some and hatred among many. But for generations, little of that had changed. He looked about him and saw many of his own people who couldn’t sit down at a lunch counter, who couldn’t drink from a water fountain, some of whom were afraid to register and to vote in the self-professed greatest democracy on Earth. He saw a people without power or influence who were branded as inferior by both law and custom” (Jimmy Carter: “Atlanta, Georgia Remarks Accepting the Martin Luther King, Jr. Nonviolent Peace Prize. ,” January 14, 1979. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

Uiteraard sprak Ronald Reagan gewoon weer probleemloos van “the greatest democracy in the world” (Ronald Reagan: “Radio Address to the Nation on the Reform of the Budget Process ,” November 8, 1986. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project); en het nationalistische adagium kon bij hem zelfs een kosmische lading krijgen met de alternatieve verwoording “the greatest democracy on Earth” (Ronald Reagan: “Remarks at a White House Meeting with the Deficit Reduction Coalition ,” April 16, 1985. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

Van George Bush heb ik zo snel geen uitspraak gevonden.

Bill Clinton verwerkte het epitheton weer wel heel netjes in zijn inaugurele rede op 20 januari 1997:  “And the world’s greatest democracy will lead a whole world of democracies.” (William J. Clinton: “Inaugural Address,” January 20, 1997. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project)

Van George W. Bush zouden we ook niks anders hebben verwacht: “Ours is the greatest democracy in the world. Ours is the greatest country in the world.” (George W. Bush: “Remarks and a Question-and-Answer Session With the American Society of Newspaper Editors,” April 5, 2001. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

Het beeld van de VS als de grootste democratie van de wereld sprak ook Barack Obama aan (Barack Obama: “Remarks at a Ford’s Theatre Gala,” June 6, 2010. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project). Ook hij kon, net als Reagan, gemakkelijk spreken van de “greatest democracy on Earth” (Barack Obama: “Remarks at a Democratic Hope Fund Dinner in Los Angeles, California,” February 11, 2016. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

De term is ook vaak gebruikt als compliment door regeringsfunctionarissen van andere landen. Door bijvoorbeeld:

(A) de premier van Ierland Lamass in 1963 (John F. Kennedy: “Toasts of the President and Prime Minister Lemass.,” October 15, 1963. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project);

(B) een latere premier van Ireland, John M. Lynch, in 1970 (Richard Nixon: “Remarks on Departure From Ireland.,” October 5, 1970. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project);

(C) de Israelische president Katzir – in een toast op een diner bij de Knesset met de eregasten Nixon en Kissinger – op 18 juni 1974 (Richard Nixon: “Toasts of the President and President Ephraim Katzir of Israel at a State Dinner in Jerusalem,” June 16, 1974. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project);

(D) zijn opvolger premier Rabin in 1974 (Gerald R. Ford: “Remarks of Welcome to Prime Minister Yitzhak Rabin of Israel.,” September 10, 1974. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project);

(E) premier Fraser van Australië in 1981 (Ronald Reagan: “Remarks at the Welcoming Ceremony for Prime Minister J. Malcolm Fraser of Australia ,” June 30, 1981. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

(F) premier Bhutto van Pakistan in 1989 (George Bush: “Remarks at the Welcoming Ceremony for Prime Minister Benazir Bhutto of Pakistan,” June 6, 1989. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project)

(G) president Zhelev van Bulgarije in 1990 (George Bush: “Remarks and an Exchange With Reporters Prior to Discussions With President Zhelyu Zhelev of Bulgaria,” September 28, 1990. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project);

(H) en de premier van Bangladesh, Sheikh Hasina, tijdens een persconferentie met Bill Clinton in Dhaka op 20 maart 2000 (William J. Clinton: “The President’s News Conference With Prime Minister Sheikh Hasina of Bangladesh in Dhaka,” March 20, 2000. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project).

Nog steeds dus is de heilige toverspreuk van kracht. Als versierend kenmerk van de VS is “the greatest democracy of the world” recentelijk nog gebruikt door bijvoorbeeld de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Paul Ryan (in een Tweet van 27 september 2016).

Het is voor een groot deel van het USA-publiek een waarheid als een koe. Volgens een onderzoek van CNN in 2016 zou een overweldigende meerderheid van de ondervraagden het eens zijn met de bewering dat de USA “the greatest democracy of the world” zou zijn (Glossy News – maar ik heb geen verwijzing gevonden naar de bron zelf dus let op).

 

Maar er is natuurlijk tegenwoordig ook veel kritiek op de veronderstelling dat de VS “the greatest democracy” van de wereld zou zijn (zoals, heel willekeurig hier; of hier; of hier; zie bijvoorbeeld ook Kate Maltby, CNN 11 maart 2017). De praktijk van de verkiezingen lijkt mij inderdaad ook eerder te wijzen op een oligarchie dan een democratie (heel gek: teveel Sparta, zou je zeggen, maar gek genoeg nu, met Trump, tegelijk ook teveel ochlocratie uit klassiek Athene!). Uiteindelijk lijken de stemgerechtigden van de VS altijd uit te komen op een keuze tussen twee kandidaten die, gesteund door vele miljoenen dollars, de zwaar beladen kar van hun lobbygroepen trekken: zo kan men dan, op zijn “best” of op zijn “slechts”, kiezen tussen twee kwaden (vergelijk dit artikel van Mark McKinnon in The Telegraph van 19 mei 2012).

En zo kon het nu dus gebeuren dat een volslagen ongeschikte “frontman” tot veler verbazing en misnoegen, inclusief zijn eigen, op de machtige positie terecht kwam van, onder meer, de opperbevelhebber der strijdkrachten. Berg je maar voor zijn “greatest hits”!

Voor de kwalificatie “the greatest” moet het niet alleen om aantallen gaan – in welk geval de VS het zou afleggen tegen India (zie de woorden van Nixon hierboven) –  maar ook om kwaliteiten. Misschien dat een deel van de bijna 63 miljoen kiezers in de VS die les inmiddels ook hebben geleerd.

Maar de laatste paar alinea’s geven de visie weer van een skeptische Europeaan als mijzelf. In de VS zelf zal deze kritiek niet bij veel mensen gehoor krijgen denk ik.

In die geest bied ik mijn laatste citaat, van de senator Lindsey Graham uit South Carolina, waaruit blijkt hoezeer men de mythische waarheid van de term zal willen blijven verdedigen. Op 24 januari 2017 hekelde hij Trump’s herhaalde aantijging dat hij zou zijn beroofd van de “popular vote” door miljoenen stemmen van illegale immigranten. De beschuldigingen zouden volgens de senator niet de geldigheid van de kwalificatie van de “meest grootse democratie van de wereld” aantasten maar wel de geloofwaardigheid van de persoon die het bestond er afbreuk aan te doen. Met andere woorden: er kon geen twijfel bestaan – echt niet – aan de superioriteit van de democratie van de USA.  “I would urge the President to knock this off; this is the greatest democracy on Earth, we’re the leader of the free world, and people are going to start doubting you as a person if you keep making accusations against our electoral system without justification,” Graham said. “This is going to erode his ability to govern this country if he does not stop it.” (CNN).

De Catalaanse Troebelen 18 – Rechtdoor met de Partido Popular en de PSOE?

door

Zoals ik een paar dagen geleden opmerkte dat de geschiedenis zich soms lijkt te herhalen, wijs ik vandaag op de merkwaardigheid dat die herhaling zich ook kan voordoen in spiegelbeeld. Vooral wanneer de hypocrisie een rol speelt.

Ik nodig u uit een (Engelstalig) artikel in El Pais van 8 october 2013 te lezen dat gaat over de weigering van de Spaanse overheid en de rechterlijke macht om gehoor te geven aan een internationaal arrestatiebevel tegen twee voormalige politiemensen (een Guardia Civil en een politie-inspecteur) die verdacht werden van het martelen van gevangenen onder Franco.

“In a rare show of support, Spain’s opposition Socialist Party is backing the government’s refusal to carry out an international arrest order issued by an Argentinean court against two former members of the police accused of torture during the military dictatorship of General Francisco Franco.
The government of Prime Minister Mariano Rajoy has already lied to the court in Buenos Aires, which is applying an international law allowing human rights abuses to be investigated and tried elsewhere if the country in which they occurred does not do so. In a letter replying to the arrest order, the government said that there were “numerous judicial procedures open” in Spain to investigate the crimes committed under Franco. Now, government officials, judges and prosecutors are refusing to cooperate, saying that the accused (the warrant is against four men, two of whom are dead) are protected by a 1977 amnesty pardoning possible crimes committed by members of the security forces.” (https://elpais.com/elpais/2013/10/08/inenglish/1381233605_231882.html)

Andere Tijden? Zoals bekend staat de Spaanse regering erop dat België de naar Brussel uitgeweken leden van de Catalaanse regering overdraagt opdat zij in Madrid kunnen worden vervolgd voor een hele rits aan aanklachten, waaronder rebellie en misbruik van overheidsgelden. Het conservatieve beleid en het repressieve handelen van de regering, die geleid wordt door Mariano Rajoy van de Partido Popular, worden in het hele “proces”, nu eens stilzwijgend en dan weer uitdrukkelijk, gesteund door de Socialistische oppositiepartij PSOE (zie bijvoorbeeld https://elpais.com/elpais/2017/10/21/opinion/1508612840_213384.html). In deze weken onderzoeken Belgische rechters de geldigheid van het verzoek tot overdracht, onder meer door te bekijken of en in hoeverre de Spaanse aanklachten overeenkomen met misdaden in het Belgisch recht. Dat is geen overbodig bureaucratisch geneuzel en ik vroeg me een paar weken geleden in dit verband dan ook al openlijk af of “rebellie” en “afvalligheid” (“seditie”) in het Nederlands Recht ook als misdaden zijn geobjectiveerd. Puigdemont en de zijnen, intussen, werken, net als vele andere politici in Catalonië zelf, in ballingschap aan de voorbereidingen van hun kandidatuur in de aanstaande “regionale” verkiezingen tot welke de Spaanse overheid heeft gelast na zijn overname van het bestuur krachtens artikel 155 van de Spaanse Grondwet. De Spaanse regering heeft het verzoek tot overdracht van de Catalaanse “misdadigers” hangende deze verkiezingen echter NIET opgeschort of ingetrokken. De legalistische lieden van de PP willen “het recht” laten werken. Rechtdoor!

Lees het stuk uit 2013 vooral maar even en verbaas je gerust over de vasthoudendheid waarmee Spaanse politici en juristen de amnestie en de amnesie verdedigen, in flagrante tegenspraak met de opvattingen van mensenrechten en internationaal recht (met in mijn bewoording een verwijzing naar Paloma Aquilar, Memory and Amnesia. The Role of the Spanish Civil War in the Transition to Democracy, Berghahn Books: New York & Oxford 2008, originele uitgave 1996). 

De Catalaanse Troebelen 17 – En toch, heel soms lijkt geschiedenis zich inderdaad te herhalen

door

“In 1897 an international dimension was added to the conflict [tussen de Spaanse Staat en de Catalanisten die in hun congres te Manresa in 1892 voorstellen hadden opgesteld voor de Catalaanse autonomie] when the Unió Catalanista sent to the Greek king, George I, a message of sympathy for the Cretans in their struggle against Turkish rule. But Madrid could not tolerante any hint of autonomous foreign policy initiatives from Catalonia and its response was brutal: a wave of repression struck the region, with closure of newspapers, proscription of meetings, house searches, closing down of clubs and societies, and the arrest of leaders […]. The occupation of Catalonia was not lifted till 1901, when free elections were allowed and for the first time the Catalanists topped the poll […]. In a typical pattern, repressive measures only reinforced the popularity of the persecuted leaders.” (Daniele Conversi, The Basques, the Catalans and Spain. Alternative Routes to Nationalist Mobilisation, Hurst & Company: London 1997, 21).

Soms lijkt geschiedenis zich inderdaad te herhalen, met in gedachten de actuele pogingen van Puigdemont om vanuit Brussel de Europese politiek te bewegen tot betrokkenheid in de Catalaanse Kwestie.

De Catalaanse Troebelen 16 – Een Catalaanse regering-in-ballingschap in het bestuurlijk hart van de EU?

door

Feliz verwees vanmorgen naar de recente verklaring van Alfred de Zayas over de legitimiteit van het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven  volgens Internationaal Recht.

Haar bericht: “The right of self-determination is a right of peoples and not a prerogative of States to grant or deny. In case of a conflict between the principle of territorial integrity and the human right to self-determination, it is the latter that prevails.”  Alfred de Zayas – consultant to the Office of the High Commissioner for Human Rights and expert for civil and political rights. Voor een volledig profiel zie: http://www.ohchr.org/…/Is…/IntOrder/Pages/AlfredDeZayas.aspx Wanneer gaat de EU naar deze man luisteren?”

Mijn eerste reactie:

Zo is het. Iedereen zou er naar moeten luisteren want het moet eens uit zijn met de algehele ridiculisering en verdraaiïng van de Catalaanse zaak. Vooral ook die onwetende televisiejournalisten van de NOS die van de ene verbazing in de andere vallen waardoor ze inmiddels kennelijk in totale verwarring zijn (“Rop, weet jij waar Puigdemont is?” – “Nee, ik weet het ook niet…”) nu Puigdemont en een paar van zijn ministers naar Brussel zijn uitgeweken (“gevlucht” zeggen ze op TV) om juist daar verder te werken aan de acceptatie van de nieuwe Catalaanse Republiek. Iets wat ze natuurlijk niet zou lukken in Spaanse gevangenschap; en daarom zou het mijns inziens idioot zijn om, zoals de Belgische vice premier vanmorgen verklaarde, “bij je volk te blijven” nu je eenmaal de onafhankelijkheid hebt uitgeroepen, aangezien je dan alleen maar kan hopen glorieus te worden afgevoerd in een arrestantenbusje van de Guardia Civil (http://www.lavanguardia.com/…/apuros-gobierno-belgica…). Maar goed, nog even over de relevantie van Internationaal Recht, voor degenen die daar nog waarde aan hechten: alle geïnteresseerden (en vooral dus ook allen die sowieso regelmatig hun zegje erover doen) zijn met klem en van harte uitgenodigd om de bevindingen en interpretaties van de Zayas nu eens eindelijk te lezen want, ach, het zijn de Verenigde Naties maar. Laat men dan tenminste artikel 63-77 lezen van het United Nations Official Document van 7 augustus 2014 (http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp…). Nr 67 is er bijvoorbeeld eentje die Rutte, Junker, Rajoy, Macron, Merkel en alle andere elders van natie-staten in hun zak kunnen steken: “The implementation of self-determination is not exclusively within the domestic jurisdiction of the State concerned, but is a legitimate concern of the international community.” Het is geen interne aangelegenheid. De Catalaanse regering in ballingschap verdient dan ook politiek asiel.

El golpe de efecto de Puigdemont pone en apuros al Gobierno belga
La incredulidad ante la noticia de que Carles…
LAVANGUARDIA.COM
Over een uur wordt een verklaring van Puigdemont verwacht in de Brusselse Pers Club: het zou kunnen dat hij dan bekend maakt een regering in ballingschap te vestigen (te hebben gevestigd) in het bestuurlijk hart van de Europese Unie (https://www.demorgen.be/buitenland/puigdemont-spreekt-pers-straks-toe-in-brusselse-press-club-nadat-residence-palace-aanvraag-weigert-b696877d/).  Ja, beste mensen bij de NOS, zo onlogisch zijn de stappen allemaal niet!

Update 13:45u

Zojuist heb ik de persconferentie van Puigdemont gezien (via ccma). Terwijl de ene helft van zijn republikeinse regering nog aanwezig is in Catalonië (o.l.v. de vice-premier Junqueras, afgezet door Spanje krachtens artikel 155 maar nog in functie voor de Republica Catalana) is de andere helft onder zijn leiding naar Brussel gegaan. Dit is niet zomaar een vlucht, stelt hij, maar een poging (a) om te voorkomen dat er gewelddadigheden in Catalunya zouden kunnen ontstaan, zodra het Spaanse gezag tot arrestaties zou overgaan en de Catalanisten hun mensen zouden willen verdedigen en (b)  om tegelijkertijd in Brussel, in de hoofdstad van de EU, in vrede en veiligheid te kunnen meewerken aan de voorbereidingen van de vrije verkiezingen in Catalonië (of je dat nu ziet als republiek of als regio) die de regering van Rajoy (Partido Popular) met steun van o.a. de PSOE en Ciudadanos (https://politica.elpais.com/politica/2017/10/10/actualidad/1507639030_362710.html) in het kader van de werking van artikel 155 nu zelf heeft aangekondigd voor 21 december. (Laten we dan wel hopen dat de CUP die niet op hun beurt gaat boycotten, als een spiegelbeeld van het referendum van 1 october, want dan komt er nooit duidelijkheid.)

Puigdemont is daartoe niet naar België gekomen om daar asiel aan te vragen, maar naar Brussel als de hoofdstad van de EU. Daar roept hij opnieuw op tot dialoog. Het lijkt er zodoende op dat hij als het ware asiel aanvraagt van de EU; dat kan op zich helemaal niet, maar de logica klopt: als Europees burger verwacht hij bescherming van de EU tegen wat hij betoogt te zijn de onrechtmatige agressie van de Spaanse overheid. Puigdemont hekelde de afzijdigheid van Europese politici en regeringsleiders en inderdaad verwijst dit weer naar het oordeel van de Verenigde Naties waarover ik zojuist ook heb bericht (Interim report of the Independent Expert on the promotion of a democratic and equitable international order, United Nations Official Document van 7 augustus 2014 (http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp…), article nr. 67: “The implementation of self-determination is not exclusively within the domestic jurisdiction of the State concerned, but is a legitimate concern of the international community.”). 

Nu zullen ze in de Europese wandelgangen pas echt een hekel hebben gekregen aan de Catalanen. Puigdemont verzekert dat het niet de bedoeling is om België in verlegenheid te brengen – en de EU zou voor dit soort dingen (nog zonder precedent?) toch eigenlijk, lijkt me, een diplomatiek afgezonderde plaats moeten hebben, een fysieke plek in Brussel die los staat van België. Hij zal ook terugkeren naar Catalonië zodra hij garanties krijgt van Rajoy en de zijnen dat hij in vrijheid en dialoog zal kunnen doorwerken. Ook hoopt hij dat de Spaanse regering de uitslag van de verkiezingen die zij zélf heeft uitgeroepen zal respecteren. Dat is namelijk niet geheel zeker na de verklaring van Pedro Sanz, de vice-president van de Spaanse Senaat, gisteren dat mócht er na de verkiezingen weer een regio-regering komen die onafhankelijkheid probeert te bewerkstelligen, dan gebruiken we artikel 155 gewoon ook weer opnieuw (http://www.larazon.es/espana/pedro-sanz-si-tras-el-21-d-hay-un-gobierno-fuera-de-la-ley-habra-otro-155-PE16747080; en https://www.vilaweb.cat/noticies/el-vice-president-del-senat-diu-que-es-podria-tornar-a-aplicar-larticle-155-despres-del-21-d)

 

De Catalaanse Troebelen 14 – een wanordelijke vlucht?

door

Facebook stukje d.d. 24 october 2017

Veel veldslagen in de pre-moderne wereld eindigden met een massale wanordelijke vlucht van de verliezende partij (Engels: “rout”) waarop de winnende partij de optie kon nemen om hard in achtervolging te gaan (“pursuit”) – waartoe dan vooral de cavalerie diende – teneinde zoveel mogelijk slachtoffers te maken. Hierbij is “timing” natuurlijk belangrijk alsook de inschatting van het risico, voor de achtervolgers, dat de vluchtende partij zich plotseling toch zou herstellen en hergroeperen (“rally”) of dat er zelfs sprake was van een vooropgezette valstrik. Puigdemont en de zijnen zijn weliswaar nog niet op de vlucht geslagen, in tegenstelling tot veel bedrijven, maar de veldslag heeft wel het kantelpunt bereikt. En er zullen geen versterkingen van bondgenoten meer komen. De Spaanse cavalerie (in de vorm van de pro-Spaanse pers in samenwerking met het justitieel apparaat en de politieke elite van Madrid) is in ieder geval wel al tot de achtervolgingsaanval overgegaan. En ze lijken er zoveel mogelijk in de rug te willen neerslaan.

En nog slechts weinigen herinneren zich kennelijk nog dat de gedoodverfde verliezers in vrede ten tonele waren gekomen. Bij de stembus.

Update 17:00u: ik heb zojuist begrepen dat de nieuwsvoorziening van de Catalaanse televisie en radiozenders krachtens artikel 155 mogelijk ook zal worden “overgenomen” door de regering: http://www.catalannews.com/…/possible-takeover-of-catalan-p…

Eerdere voorbeelden van discutabele, tendentieuze zo niet geheel onterechte aantijgingen en aanklachten:

https://elpais.com/…/2017/10/12/inen…/1507813929_268516.html

https://elpais.com/…/2017/09/29/inen…/1506697968_724967.html

http://www.lavanguardia.com/…/alfonso-dastis-bbc-violencia-…

https://twitter.com/eduardvoltas/status/922206434955333636

De Catalaanse Troebelen 13 – afscheiden leidt niet persé tot lijden

door

Citaat van de dag, dat wil zeggen, een citaat van een jaar of vier geleden dat me zeer van toepassing lijkt op de gebeurtenissen van vandaag.

“Finally, we need to be aware of the anti-secessionist bias in mass media, and not just in academic research [waarover in de context van dit citaat uitgebreid is gesproken]. It has been only recently that important newspapers and magazines have started to take secessionist movements such as the ones going in Catalonia and Scotland (e.g. the Guardian, the New York Times, the Huffington Post, Reuters) seriously. But other media outlets are highly skeptical of these movements and therefore directly or indirectly supportive of the status quo and of the existing national states. Nonetheless, journalists are likely to become less biased towards this issue  once academics become less so, and once the reality of the facts such as those taking place in Catalonia, Flanders, [>] and Scotland shows that secessionism is not necessarily connected to disastrous events. Indeed, in all of these cases, secessionism is civic, democratic, and pacific [sic.], and highly unlikely to escalate into an armed conflict anytime in the future.” (Laia Balcells, “Opening the black box of secessionism”, in Liz Castro, red., met een voorwoord van Artur Mas, What’s up with Catalonia? / ¿Qué le pasa a Cataluña?, Catalonia Press: Ashfield Massachusetts 2013, 87-95, citaat op 93-5).

De Catalaanse Troebelen 12 – De Catalaanse onafhankelijkheidsverklaring onder ontbindende voorwaarden

door

Facebook stukje 11 october 2017

Ik denk dat veel mensen Puigdemont nog steeds onderschatten. Dat geldt voor mensen die denken dat hij opeens koudwatervrees kreeg. Dat geldt ook voor de fanatiekelingen die afdropen zodra hij, net na de afkondiging van de onafhankelijkheid, bekend maakte de zaak nog even op te schorten voor de dialoog (met bemiddeling). Puigdemont volgt een briljante strategie. Die had men kunnen afleiden uit eerdere publicaties (http://www.lirb.nl/historia-the…/de-catalaanse-troebelen-10/). De zaak van het Hooggerechtshof van Quebec uit 1996 indachtig wellicht (http://www.lirb.nl/…/de-catalaanse-troebelen-11-het-recht-…/), heeft hij nu de kwestie mogelijk met succes naar een platform van internationale bemiddeling gebracht. Zodat het internationaal recht erop van toepassing kan worden geacht. Dan is het niet meer Rajoy’s interne kwestie. En Rajoy komt nu wel heel erg in zijn hempie te staan als hij nu nog weigert te onderhandelen met de Catalanen. Welkom in het parallel universum van de Catalanen, meneer Rajoy!

De Catalaanse Troebelen 10b – Facebook stukjes van 2 tot 9 october

door

Facebook stukje van 2 october 2017 (09:10)

De propaganda-oorlog woedt hevig. De hele wereld heeft inmiddels de afschuwelijke beelden kunnen zien van het (in mijn oordeel) fascistisch staatsgeweld (en meer neutraal gezegd “buitensporig optreden”) gepleegd door de militaire en nationale politie-eenheden van de Spaanse Staat tegen vreedzame burgers die alleen maar probeerden hun stem uit te brengen. De misdadigheid ligt voor velen aan de zijde van de mannen met helmen bivakmutsen schilden wapenstokken geweren met rubber kogels en militaire kistjes. Maar voor anderen ligt de misdadigheid bij de onschuldig ogende mensen van alle leeftijden die in de schooltjes in de rij stonden voor de stembus. Lees El Pais, bijvoorbeeld, of, veel erger, lees in ABC. Volgens een bericht in die krant moet de Mossos d’Esquadra nu snel worden aangepakt omdat met het gebrek aan bereidwilligheid van deze Catalaanse politie om de nationale ordetroepen bij te staan in het neerslaan van de Catalaanse opstandelingen (“una pasividad «clamorosa»”) de veiligheid van hun “collega’s” in gevaar is gebracht. Ze eisen de vervolging van Trapero, de Catalaanse held van de week tijdens de jihadistische aanslagen van deze zomer (http://www.abc.es/…/abci-policia-y-guardia-civil-creen-tend…).
Zo zie je ook nu op TV hoe de Spaanse televisiezender Antena3 steeds een opeenvolging van beelden in een “loop” toont waarop te zien is hoe de Guardia Civil en de Nationale Politie in conflict (dreigen) te komen met leden van de Catalaanse politie. Je ziet hoe de Mossos proberen tussen de Guardias Civiles en de burgers te komen. Ze worden geduwd en geïntimideerd waarop de bevolking dan verontwaardigd opkomt voor de Mossos. Je ziet hoe agenten van de Mossos ruw worden weggeduwd door de Guardia Civil en de Nationale Politie. Tussendoor zien we – het kan niet geheel worden overgeslagen – een van de video’s met het buitensporig geweld tegen de burgers; maar direct daarop zie je weer hoe in andere scenes de Guardias Civiles afdruipen tegenover een menigte van mensen die hun handen omhoog steken, vooruit lopen en roepen “Wij zullen stemmen!” Arme Guardias Civiles! En dan is er inderdaad dat onvermijdelijke gevalletje waar een Spaanse agent is getroffen, in dit geval door een stoel die tegen zijn kevlar vest en helm is toegegooid. (Dát fragment, waarin je hem met een schwalbe ziet neergaan, blijft terugkomen, ook over het interview met Colau heen, de burgemeester van Barcelona en mijns inziens de meest geschikte persoon om de dialoog verder mee aan te gaan. De insteek van deze klaarblijkelijk pro-Spaanse zender is in ieder geval duidelijk). Ja, behalve de circa 850 gewonde burgers zijn er ook 30 politiemensen gewond geraakt. Op de achtergrond horen we commentatoren discussiëren over de enorm moeilijke en benarde situatie waarin de Guardia Civil en de Nationale Politie overal werd gebracht door toedoen van – zo is de onterechte suggestie – de menigte in de illegaliteit van het referendum. Een mevrouw beklaagt zich er tenslotte over dat het democratische Spanje nu zo sterk is overweldigd door de Catalaanse criminelen met hun illegale referendum.
En zo kunnen Spanjaarden kennelijk “spinnen”, met een grote zwier, dat zij het slachtoffer van gisteren zijn, en niet de Catalanen. Niet om het een of ander – zeg ik – Catalunya hoort niet bij Spanje. Visca Catalunya lliure!

Facebook stukje van 2 october 2017

In de besloten gezelligheid van een handjevol Facebook vrienden stel ik voor vanavond, als uitsmijter voor het slapen gaan, nog even wat te goochelen met getallen. (Dat is inderdaad “goochelen” en niet “Googlen” of “Goog(e)len”.)

Want wat is het toch onredelijk dat men er automatisch van uitgaat dat de mensen die (bij verkiezingen als dat referendum van gisteren in Catalunya) niet zijn gaan stemmen allemaal “tegen” zouden hebben gestemd, als ze toch zouden zijn gekomen. Dan hadden ze toch gewoon moeten komen stemmen? En er zijn ook gewoon nee-stemmers gekomen. Niet heel veel, maar dat is nu misschien juist zozeer van betekenis. En de thuisblijvers? Veel mensen in Catalunya durfden niet te stemmen – daar zaten wellicht ook mensen tussen die “ja” hadden gestemd. Maar door ervan uit te gaan dat het allemaal nee-stemmers waren, kun je van een 90% in “de analyse” gemakkelijk weer een 42% maken. Dat hoor je nu overal gebeuren. Vergeet ook niet, beste mensen, dat naar schatting zo’n 700.000 uitgebrachte stembiljetten (die mogelijk ook voor 90% “ja” hadden aangekruist gekregen) door de Guardias Civiles en de Nationale Politie in beslag zijn genomen. De opkomst voor dat referendum dat volgens Rajoy nooit is gehouden zal dan ook veel groter zijn geweest dan de 42.3% die we vandaag steeds lezen (bijvoorbeeld hier: https://fd.nl/…/geweld-bij-catalaans-referendum-schokt-euro…). De 700.000 verdwenen stemmen zouden echter zo’n 13% van het totaal aantal stemgerechtigden van 5,3 miljoen beslaan. Daarmee zou de opkomst uitkomen op 55%, waarvan dan 90% ja zou kunnen hebben gestemd. Tja, dan kom je inderdaad uit op 50-50. Maar, en dit is een belangrijke “maar”, alléén als je zeker weet dat alle thuisblijvers “nee” zouden hebben willen stemmen. Kunnen we daar niks mee. Ja, kijk dan naar wie wél is komen opdagen. O ja, dan is het resultaat 90%….

N.B. Ik ben notoir slecht met getallen, dus als er iets in dit verhaal niet klopt, laat het me dan gerust weten. Beleefd graag.

Naschift d.d. 23 october 2017: Vandaag (23 oct) trof ik online een stuk aan van Pieter Bauwens (hoofdredacteur van doorbraak.be), van 6 october (https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2017/10/06/hoe-politici-rekenen/), dat langs een vergelijkbare lijn loopt. “Politieke wiskunde is: je goochelt met cijfers tot je een resultaat, dat voor jouw politieke overtuiging slecht uitkomt, kan ombuigen tot een resultaat dat jouw politieke overtuiging ondersteunt.” Dat is een mooi trefwoord: “politieke wiskunde”.

Facebook stukje van 2 october 2017

Nog een paar beelden van het Spaanse politiegeweld van gisteren. Traangas deze keer en niet alleen de wapenstok. Voor onze premier Rutte: wanneer de Spanjaarden hun juridische gelijk halen, levert dat soms beste “heftige” beelden op, hè Mark?

 

Facebook stukje van  5 october 2017

Timmermans heeft natuurlijk groot gelijk door te wijzen op ieder’s noodzaak om altijd de macht van de wet – de rechtsstatelijkheid (the rule of law) – te respecteren in de democratische lidstaten van de EU; en hij heeft gelijk dat iedere afwijking daarvan, gedragen door een gepassioneerde wilsovertuiging, voor iedereen een precedent schept voor mogelijk misbruik tegen zichzelf in een later stadium. Aan zijn nadrukkelijke verklaring van dit punt, waarmee de Catalanisten bij volharding in het ongelijk zijn gesteld, voegt hij net zo overtuigd toe dat er altijd ruimte moet zijn voor dialoog. En hij stelt dat die ruimte er is in Spanje. Maar is dit nu een poging tot de beoefening van dwangmagie? Want de regering van Spanje wil de dialoog met de Catalanisten helemaal niet aangaan. De koning overigens evenmin. Dat willen ze nu niet en ze hebben het de afgelopen jaren ook herhaaldelijk geweigerd. In plaats daarvan geven ze liever een klap op het hele onderwerp. Klaarblijkelijk zelfs met de wapenstok. Dus, nominaal klopt het standpunt van Timmermans (e.a.) als een bus: maar hoe redelijk is die rechtsstatelijkheid (a) zónder de bereidwilligheid om in dialoog te gaan met dissidenten; en (b) mét de praktische bereidwilligheid om gehoorzaamheid af te dwingen met geweld (zonder daar ooit excuses voor aan te bieden)? Moet niet de “geest” van de rechtsstatelijkheid gereflecteerd worden in de houding van de gezagsdragers, de politieke leiding en het staatshoofd? Het nominale (d.w.z legalistische) verhaal is gemakkelijk te verdedigen. Maar de praktijk is nu dan toch in strijd met de principes waarop de EU is gebaseerd (zie mijn vorige bericht over de preambule en de algemene bepalingen van het verdrag van Lissabon). Had het Europees parlement niet tenminste kunnen eisen dat Rajoy en de zijnen excuses zou aanbieden, een compensatie voor getroffenen zou bieden en een bemiddelde dialoog zou accepteren? Is de onverzettelijkheid en het machtsmisbruik van de Spaanse regering, hoezeer die ook grondwettelijk in haar gelijk zou staan, te verenigen met “the rule of law” zoals de unie dat wil zien?

audiovisual.europarl.europa.eu
AUDIOVISUAL.EUROPARL.EUROPA.EU
Met een antwoord van Feliz Coll:
Fijn dat Timmermans wijst op de wet, en in dit geval op de grondwet. Maar is het niet zo dat de wet niet statisch is maar constant in beweging, al naar gelang de moraliteit, zeden en gewoonten van een volk? En dat die constant aan verandering onderhevig zijn? Bijvoorbeeld; naar mate in onze maatschappij het meer acceptabel is geworden dat mensen van gelijkelijk geslacht met elkaar langdurig samenleven, de mogelijkheid om een huwelijk aan te kunnen gaan meer gewenst werd en uiteindelijk in 2001 realiteit is geworden. Nu is dit een aanpassing in ons Burgerlijk Wetboek, maar zelfs een Grondwet kan gewijzigd worden. Immers, als dat niet mogelijk was geweest, dan zou de helft van de Nederlandse bevolking tot op de dag van vandaag niet mogen stemmen – iets wat de SGP natuurlijk zeer welgevallig zou zijn geweest. Bij de grondwetswijziging van 1917 werd het passief kiesrecht voor zowel vrouwen als mannen ingevoerd, welk(e) grondwet (en grondrecht) in 1919 werd uitgebreid naar het actief kiesrecht voor vrouwen. De eerste vrouw die in Nederland van het actieve stemrecht gebruik maakte was Elise Spauwen-Schrijnemakers, echtgenote van de burgemeester van de gemeente Gronsveld (Limburg). Zij bracht op zaterdag 15 mei 1920 bij de gemeenteraadsverkiezingen van Gronsveld als eerste vrouw in Nederland haar stem uit (aldus Wikipedia). Het algemeen kiesrecht voor vrouwen en mannen werd met de grondwetswijziging van 1922 in de Grondwet opgenomen. Is dit zonder slag of stoot gegaan? Nee, natuurlijk niet, vele suffragettes, in binnen- en buitenland, hebben decennia lang moeten strijden voor dit recht, letterlijk, velen zijn gearresteerd, sommige zelfs gesneuveld. Maar uiteindelijk heeft de vrouw haar recht verkregen. Zo ook geldt dit nu voor de Catalanen; zij strijden voor hun recht op onafhankelijkheid. Dat hun recht op zelfbeschikking in strijd is met de grondwet van Spanje maakt hun recht op zelfbeschikking – en dus onafhankelijkheid – niet automatisch illegaal. De wet is de wet, maar mag en kan nooit leiden tot onderdrukking van een heel volk. Visca Catalunya lliure.

 

Facebook stukje van  6 october 2017

Gelet op de Catalaanse Troebelen van het heden geef ik een paar citaten uit andere historische contexten die toch wel prikkelend toepasselijk lijken voor de huidige.

1977
“Anders dan in Baskenland heeft het streven naar autonomie in Catalonië nooit radicale vormen aangenomen. Zoals de veteraan-journalist Carlos Sentis ons zegt: ‘De Catalanen willen alles via pact en dialoog oplossen'” (Eppo Jansen in NRC Handelsblad 13 April 1977).

1960
“Dit hebben Basken en Katalanen […] met de Spanjaard gemeen dat zij trots zijn op hun verworvenheden en bijna onbegrijpelijk trouw aan hun ‘patria chica’, dat is hun landstreek. Elke poging van Madrid om hen het landseigene te ontnemen, om hen te beperken in hun tradities en het gebruik van hun eigen taal, stuit op een grimmig verzet. Madrid is op dat punt meerdere malen ronduit beledigend. Niet alleen dat alle regeringsautoriteiten in beide landstreken afkomstig zijn uit Castilië, Andalusië of andere streken, niet alleen dat hier de censuur nog het strengst is en de politiemacht het grootst, kwetst de bevolking, maar vooral de stelselmatige onderdrukking van de eigen taal. [let op: dit citaat stamt uit de tijd van Franco.] Die onderdrukking wordt des te sterker gevoeld, omdat Madrid op dit punt slechts dirigeert en nooit overlegt en omdat enkele gezagsdragers bij de controle een fanatisme aan de dag leggen dat ronduit belachelijk is. Dit heeft een averechtse uitwerking en draagt slechts bij tot de hernieuwde groei van het regionalisme.” (De Tijd / Maasbode, 9 april 1960, p. 17)

2017
Als het zo lijkt dat de geschiedenis zich hier herhaalt (de Catalanen willen steeds in overleg gaan en Madrid dicteert gewoon unilateraal door), dan is dat het gevolg van het gebrek aan structurele verandering van het feit dat de Catalanen al die tijd een door Castilië onderworpen of, indien dat fijner klinkt, ondergeschikt volk zijn gebleven. Deze onderschikking is structureel ingebeiteld geraakt in de grondwet van 1978 – die kennelijk het streven naar afscheiding alleen al maakt tot een misdaad (met verwijzing naar de huidige aanklacht tegen de held van augustus, Trapero) – waar democratisch toe is besloten door een verkiezing en een referendum. Maar in dat electoraat, dat werd samengesteld vanuit de premisse dat Spanje een eenheid moest zijn, waren de Catalanen bij voorbaat al een minderheid; zij hadden nooit hun onderschikking weg kunnen stemmen. Had je het de Catalanen zelf gevraagd, dan hadden ze een keuze gehad. Anders gezegd: hadden ze zelf als groep een electoraat kunnen vormen, wat past bij het zelfbeschikkingsrecht der volkeren, dan was hun jawoord voor afscheiding luid en duidelijk geweest: in 1931 heeft 99% gestemd voor het statuut van Nuria en in 2017 heeft 90% gestemd voor onafhankelijkheid (de eerste uitslag heeft een verwaterd gevolg gehad en is gesneuveld in de burgeroorlog en de tweede uitslag wordt door iedereen ten onrechte gedeconstrueerd tot zo’n 50% waartegen ik eerder al bezwaar heb gemaakt). Bovendien werd die grondwet gemaakt onder druk: er was het electoraat geen andere optie geboden om aan het voortleven van dictatuur van de Franco-periode te ontkomen anders dan te kiezen voor een “package-deal” dat, vanwege de onvoorwaardelijke amnestie en opgelegde amnesie, in zekere zin op hetzelfde neerkwam.

Facebook stukje 9 october 2017

Zoals Feliz het zojuist schreef: “Schandalig: de tweede man op communicatie van de PP waarschuwt Puigdemont dat – als hij de onafhankelijkheid van Catalunya uitroept – hij net zo zal eindigen als die andere president van Catalunya, die 83 jaar geleden de onafhankelijkheid uitriep: gevangengenomen en gefusilleerd (door het franco regime).”

Voor degenen die denken dat deze onvervalste fascistische doodsbedreiging uit het verband zou kunnen zijn gerukt: vergeet het maar. Het staat gewoon in alle kranten. Bijvoorbeeld in La Vanguardia (http://www.lavanguardia.com/…/pp-puigdemont-acabar-lluis-co…) en in El Pais (https://politica.elpais.com/…/actual…/1507561131_566766.html) De man meent het echt. Hij is WOORDVOERDER van de PP, de regeringspartij van de Spaanse Nationale Staat. Het zal een voorteken zijn van aanstaand geweld, morgen, bij of in het parlement van Catalunya. Zullen we weer een Guardia Civil met getrokken pistool temidden van geschrokken parlementariërs te zien krijgen? De PP begint zich nu écht openlijk te manifesteren als de erfgenaam van het Francoïsme!

Dit is in Europa! En het NOS 8 uur Journaal van vanavond, bijvoorbeeld? “Gaat u maar rustig slapen…”

República Catalana

9 oktober om 16:40

Ens volen MORTS

El PP amenaça d’afusellar el president Carles Puigdemont
El PP ha advertit el president de la Generalitat de Catalunya, Carles Puigdemont, que “no declari la independència, perquè potser qui la declari…
CATALUNYALLIURE.CAT

 

 

De Catalaanse Troebelen 11 – Het recht op afscheiding

door

Dit stukje is geschreven vlak voor de bijeenkomst van het Catalaanse parlement op 10 october 2017

In de Catalaanse Troebelen is pijnlijk duidelijk geworden dat de Spaanse regering en, vooral, het Spaanse Constitutionele Hof het Catalaanse regiobestuur niet het recht op afscheiding gunt. Uit de aanklachten tegen Catalaanse functionarissen als majoor Josep Lluís Trapero, de hoogste functionaris van de Catalaanse politiedienst, blijkt dat de medewerking aan het mogelijk maken van, of misschien alleen al het overwegen van, de afscheiding wordt beschouwd als een “delict” dat strafbaar is met 8 tot 15 jaar gevangenis (aanklacht van “sedición”: https://politica.elpais.com/politica/2017/10/07/actualidad/1507397459_856154.html en van “inacción flagrante”: https://politica.elpais.com/politica/2017/10/09/actualidad/1507569174_184754.html.) Er staat voor de Spaanse staat veel op het spel.

Het recht van afscheiding gaat verder dan het recht op zelfbeschikking omdat het een (door dit recht afgedwongen) overdracht van territorium impliceert: “The exercise of the right of self-determination is secession if it leads to territorial changes, that is, if the bearer of that right does not refrain from exercising it. Thus, the right of self-determination is simultaneously a right of secession.” (Jörg Fisch, The Right of Self-Determination of Peoples. The Domestication of an Illusion, Cambridge University Press: Cambridge & New York 2015, 43). In internationaal recht is er, zo ik heb begrepen, geen restrictie op het recht op zelfbeschikking behalve dat de uitoefening ervan door de ene partij geen inbreuk mag maken op hetzelfde recht van de andere partij. Zodra men met het recht op zelfbeschikking echter meteen ook het recht op afscheiding doet gelden, impliceert dat een territoriaal verlies voor de ander en dat roept dan ook direct op tot restrictie. “An unasumed restricted right of secession is nowhere articulated in a comparable form [d.i. vergelijkbaar met het recht op zelfbeschikking], neither in codified international law nor in the practice of states.” (ibid.) Het recht is niet algemeen gecodificeerd maar er bestaat andersom ook geen regel van internationaal recht die afscheiding verbiedt (zie hieronder over de zaak van Québec; dit is kennelijk ook gebleken tijdens de kwestie van de Krim in 2014: https://www.volkskrant.nl/archief/afscheiding-door-krim-is-niet-verboden~a3610208/)

De meeste territoriale staten zouden zich uiteraard verzetten tegen het recht op afscheiding: “An assumed unrestricted right of secession”, immers, “is the potential death sentence for every state, as such a right implies that every part of a state has the right to separate from the whole under the leadership of the most numerous group of the population in that part, and this could be repeated any number of times by another part seceding from the secessionist part.” (ibid.) Zo ook zou de Nationale Staat Spanje zoals we die nu kennen in vele delen uiteen kunnen vallen. Dat heeft consequenties voor Spanjaarden maar ook voor andere Europeanen ook omdat het een precedent zou scheppen voor vergelijkbare afscheidingsprocedures (met het meest voor de hand liggende voorbeeld van Schotland, Vlaanderen daarna en uiteindelijk zou je op termijn ook aan de Duitse “landes” kunnen denken). Een dergelijk proces van afbraak van nationale staten zou Europa politiek meer fragmenteren maar dat zou, voor diegenen die een Europa van regio’s in hun vergezicht hebben, op zich niet direct een probleem hoeven zijn.

Om beroep te doen op het recht van zelfbeschikking, bijvoorbeeld door een grotere mate van autonomie te verkrijgen, is vers één (dit heet “interne zelfbeschikking”); maar om met het logisch gekoppelde recht van afscheiding ook een territorium mee te willen nemen is vers twee (en dat noemt men “externe zelfbeschikking”). Het laatste, de externe zelfbeschikking, willen de nationale staten dan ook koste wat kost voorkomen. “Although no existing state constitutions seem to have a formalized prohibition of secession, such prohibitions do follow indirectly from other legal considerations.” (ibid., 44). Vaak heeft het geleid tot burgeroorlogen, zoals in de Verenigde Staten in de 19e eeuw en in Afrika in de midden van de 20e eeuw. Men is ook niet altijd even consequent. Volgens de Franse grondwet is Frankrijk ondeelbaar, bijvoorbeeld, maar er mag wel altijd een deel bijkomen dankzij het recht van afscheiding dat ten koste gaat van een andere staat. De meeste constituties zijn, als ik het goed begrepen heb, zozeer omstandig dichtgetimmerd dat het recht van afscheiding meer zeer moeilijk af te dwingen is. “A right of secession anchored in international law would, as the international lawyer Patrick Thornberry put is, turn the international community into a ‘suicide club for states'” (ibid.45).

We snappen dus goed waarom de Spaanse regering probeert te voorkomen dat Puigdemont met de verklaring van de politieke onafhankelijkheid van Catalonië de eerste stap zet tot de strijd om het afdwingen van het recht op afscheiding. Maar als de Catalanen dat recht nooit zullen kunnen krijgen, zijn ze dan gedoemd om voor altijd gevangenen te blijven van de Spaanse staat? Of lijkt het beeld van “gevangenschap” misschien te sterk gesteld? Nee hoor, ik denk dat dit beeld juist heel treffend is opgeroepen door onder meer Loïc Tassé in zijn artikel “La Catalogne prisonnière de l’Espagne”  in de Journal de Montréal van 1 october 2017. Hij twijfelt er niet aan dat er sprake is van “onderdrukking”. “Le gouvernement espagnol a refusé aux Catalans de droit de voter librement pour leur indépendance. La véritable nature du conflit est apparue au grand jour: celle d’un peuple qui en opprime un autre.” Zijn betoog vervolgt met nog meer meer klare taal: “ce sont les politiques imbéciles du gouvernement du Parti Populaire qui ont poussé les Catalans vers l’indépendance. Une première fois en 2006, quand ce parti, fondé par d’anciens franquistes, a contesté en Cour suprême espagnol une entente sur l’autonomie de la Catalogne. Pourtant, cette entente avait été décidée entre le gouvernement catalan et le gouvernement espagnol, dominé à l’époque par une coalition de gauche. La Cour suprême finira par abroger plusieurs articles importants de l’entente. Une cour au service de l’oppresseur. Le Parti Populaire montrera toute sa bêtise une seconde fois, après son arrivée au pouvoir en 2011, en refusant plusieurs fois la tenue d’un référendum démocratique en Catalogne. Ici, c’est le gouvernement espagnol qui opprime directement les Catalans. Toujours au nom d’un droit qui n’est que de l’oppression.” (Loïc Tassé, “La Catalogne prisonnière de l’Espagne”  in: Journal de Montréal, 1 october 2017).

Het is niet verwonderlijk dat we zo’n uitgesproken mening, die blijk geeft van een grote mate van engagement, aantreffen in een Quebecoise krant. Daar is het onderwerp al jaren lang “hot” (of liever gezegd “chaud’). In september 1996 heeft de Canadese regering zich gewend tot het Hooggerechtshof met de vraag of de Franstalige provincie Québec het recht had zich af te scheiden (ik las het terug in een artikel Trouw van 27 september 1996). De separatistische regering van Québec hield vol dat de kiezers in de provincie het recht hebben om tot afscheiding van Canada te beslissen en daartoe zijn dan ook twee referenda gehouden, in 1980 en in 1995, die beiden met twee een krappe marge zijn verloren (https://www.trouw.nl/home/canada-naar-rechter-over-afscheiding-provincie-quebec~ad072ba0/) Het Hooggerechtshof heeft bepaald dat hoewel unilaterale afscheiding niet legaal is volgens de Canadese Constitutie waaronder Quebec valt, dat, indien een referendum zou resulteren in een meerderheid van stemmen vóór afscheiding, de rest van Canada “would have no basis to deny the right of the government of Quebec to pursue secession.” (Levrat et al., Catalonia’s Legitimate Right to Decide. Paths to Self-Determination. s.l. s.d [2017], p. 58; vindplaats volledig rapport: http://exteriors.gencat.cat/web/.content/00_ACTUALITAT/notes_context/FULL-REPORT-Catalonias-legitimate-right-to-decide.pdf; cf. https://en.wikipedia.org/wiki/Reference_re_Secession_of_Quebec). Dat zou betekenen dat er bij zo’n referendum-uitslag een verplichting zou ontstaan om te onderhandelen over de wijze waarop Quebec onafhankelijkheid zou kunnen krijgen met inachtneming van een aantal gespecificeerde kernwaardes van de grondwet. Het Canadese Hooggerechtshof zou tegelijkertijd hebben vastgesteld dat ook het internationaal recht “does not specifically grant component parts of sovereign states the legal right to secede unilaterally from their ‘parent’ state”; het hof concludeerde daarom, in lijn met het antwoord op de vraag volgens Canadees recht, dat volgens internationaal recht “the right of a people to self-determination was expected to be exercised within the framework of existing states, by negotiation, for example” (https://en.wikipedia.org/wiki/Reference_re_Secession_of_Quebec). Ter verduideling citeer ik de wijze waarop de zaak van Quebec is weergegeven in het rapport dat de commissie van onafhankelijke experts op uitnodiging van de Generalitat de Catalunya dit jaar hebben gepubliceerd:

“the Canadian Supreme court considered that there was no constitutional right to secession that Quebec could unilaterally impose to the other provinces and to the federal government. At the same time, there was no right to ignore what Quebec might express. A clear majority given to a clear question regarding secession would “place an obligation on the other [institutions] to acknowledge and respect that expression of democratic will by entering into negotiations and conducting them in accordance with the underlying constitutional principles already discussed” (§ 89). Once the debate is framed according to the most fundamental values of contemporary constitutionalism, no clear-cut answer can be given to the issue of the right to decide, but the need to negotiate in light of the very principles of constitutionalism. If any of the stakeholders ignored these principles, its own position would be delegitimised (§§ 93, 95, 103, and 152).”

Van buitengewoon belang voor de huidige situatie in Catalonië is nu vooral de volgende verklaring van dat hof: “The court stated in its opinion that under international law, the right to secede was meant for peoples under a colonial rule or foreign occupation. Otherwise, so long as a people has the meaningful exercise of its right to self-determination within an existing nation state, there is no right to secede unilaterally.” (https://en.wikipedia.org/wiki/Reference_re_Secession_of_Quebec). De verwijzing naar “koloniale overheersing” komen we vaker tegen in de geschiedenis van het recht op zelfbeschikking, om de eenvoudige reden dat dekolonisatie de motor en de motivator was achter zoveel processen (Jörg Fisch, The Right of Self-Determination of Peoples. The Domestication of an Illusion, Cambridge University Press: Cambridge & New York 2015, 43). Maar deze beperking wordt tegenwoordig ook bestreden, bijvoorbeeld door voornoemde onafhankelijke experts in internationaal recht die de legitimiteit van de aanspraken van het Catalaanse regiobestuur hebben onderzocht:

“This right [of self-determination] is recognized to “all peoples” and, contrary to a widely held belief, clearly not limited to people under colonial domination” (Levrat et al., Catalonia’s Legitimate Right to Decide. Paths to Self-Determination. s.l. s.d [2017], p. 10; vindplaats volledig rapport: http://exteriors.gencat.cat/web/.content/00_ACTUALITAT/notes_context/FULL-REPORT-Catalonias-legitimate-right-to-decide.pdf; vindplaats samenvatting: https://www.unige.ch/gsi/files/9115/0461/7417/EXECUTIVE_SUMMARY_Catalogne.pdf).

Want ga maar na: als de Spaanse regering het voor de Catalanen onmogelijk maakt om een betekenisvolle mate van autonomie uit te oefenenen, dan kan hetzelfde beeld van kolonialisatie of onderdrukking worden opgeroepen. Vooral wanneer de Guardia Civil ook nog eens de wapenstok trekt. En als de grondwet zó rigide wordt toegepast dat er geen ontsnappen aan is en er  bij voorbaat geen onderhandelingsruimte wordt geboden, dan moeten we toch veronderstellen, denk ik als leek, dat de Catalanen misschien in internationaal recht en zéker in de internationale politiek een heel redelijke basis hebben voor hun pleit.

De Catalanisten hebben hun zaken goed voorbereid en daar is niks mis mee. En dat we vandaag de beschuldiging lezen dat de Catalanisten bewust de provocatie zouden hebben opgezocht, en dat dat zou blijken uit de documenten die de Spaanse autoriteiten onterecht in beslag hebben genomen tijdens de illegale invallen van de weken die vooraf gingen aan het referendum, deert de zaak volgens mij  in het geheel niet (https://politica.elpais.com/politica/2017/10/09/actualidad/1507569660_552707.html). Waar sommigen spreken van “kwade opzet” (https://fd.nl/economie-politiek/1221670/catalaanse-regering-stuurde-bewust-aan-op-dit-conflict?utm_source=nieuwsbrief&utm_campaign=fd-ochtendnieuwsbrief&utm_medium=email&utm_content=20171010&s_cid=671) kunnen anderen wellicht tegenwerpen dat het gaat om strategische verkenningen en optionele scenario’s. Hoort dat niet gewoon bij het politieke bedrijf? Rajoy en de zijnen waren er toch zelf bij toen ze besloten hun ordediensten eerst op tefokken in een afgemeerd cruiseschip om ze vervolgens met wapenstok los te laten op mensen die rustig in de rij stonden bij hun lokale stembureau’s? Hoe kan het anticiperen op deze mogelijkheid nu “kwade opzet” zijn van de getroffen partij? De beschuldiging van “provocatie” komt me nogal slordig Oost-Europees over.

 

De Catalaanse Troebelen 10 – De Catalanen staan wel degelijk in hun (internationaal) recht

door

In de afgelopen weken is er voldoende gelegenheid geweest voor “de publieke opinie” om zich een beter beeld te vormen van de crisis die de Nationale Staat van Spanje bedreigt en, vanuit een ander perspectief gezegd, van het Catalaanse streven naar de stichting van een onafhankelijke staat. Van die gelegenheid lijkt over het algemeen echter slechts zeer oppervlakkig gebruik te zijn gemaakt. Persoonlijk ben ik goed ziek geworden van de Castiliaanse propaganda van de afgelopen week in (online) kranten als El Pais, El Periodico en ABC en die paar dingen die ik heb kunnen zien van de televisiezender Antenna3 en (online) de TVE.

De nadruk lag steeds op de incriminatie van: (a) de Catalaanse politiedienst (Mossos d’Esquadra) die door zich afzijdig te houden de Guardia Civil en de Nationale Politie in gevaar zou hebben gebracht en zou hebben geprovoceerd tot het gebruik van geweld; (b) het Catalaanse (“Catalanistische”) electoraat dat met al die gezellige stembureau’s in de dorpen met lunchtafels en al hun eigen kinderen zouden hebben gebruik als menselijk schild en nu ook de vrouwen die beweren het slachtoffer te zijn geworden van seksueel geweld tijdens die acties (https://www.theguardian.com/world/2017/oct/08/catalonia-demo-injuries-fact-checking); en (c) het Catalaanse regiobestuur dat sowieso verantwoordelijk wordt geacht de hele boel de illegaliteit in te hebben getrokken door een illegaal referendum te organiseren.

Al deze beschuldigingen hebben effectief de aandacht afgeleid van de misdadigheden die op de dag van het referendum, dat volgens Rajoy nimmer heeft plaatsgevonden, zijn begaan door de sterke armen van de Spaanse overheid.

De voortdurende nadruk op de vermeende illegaliteit van het referendum heeft bovendien de aandacht afgeleid van de illegaliteit van het optreden van de Guardia Civil en de Nationale Politie buiten hun jurisdictie. De Catalaanse politiedienst namelijk heeft zijn positie net zo goed verankerd gekregen in dezelfde grondwet die Rajoy’s kliek voortdurend beweert te handhaven. Maar de Spaanse overheid heeft in feite een noodtoestand in praktijk toegepast en de handhaving van de orde overgenomen zonder eerst formeel het daartoe volgens de grondwet benodigde artikel 155 in werking te stellen. Kortom, Madrid doet maar wat, zonder het parlement erbij te betrekken.

De opkomst van het electoraat bij het referendum was natuurlijk problematisch omdat een boel mensen door het harde optreden van de Guardia Civil en de Nationale Politie, reeds vanaf het begin van de dag, niet meer durfden te gaan stemmen. Ten onrechte wordt er nu van uitgegaan dat alle thuisblijvers in hun hart nee-stemmers waren zodat men met een ondemocratisch rekensommetje, een knap staaltje creatief boekhouden, de verpletterende uitslag van 90% ja-stemmen, in de publieke opinie buiten Catalonië heeft weten om te draaien (“spinnen”) tot ongeveer een 50-50 uitslag. De massale demonstratie van aanhangers voor Spaanse eenheid in Barcelona van gisteren trok vele hondduizenden mensen, en misschien wel een miljoen, vanuit Catalunya maar ook, zo zagen we en konden we aan de accenten goed horen, vanuit Spanje (cf. https://www.theguardian.com/world/2017/oct/08/catalonia-independence-from-spain-silent-majority-rally-barcelona). Hier is de propagandamachine weer aan het werk. De stadspolitie schat het aantal deelnemers op 350.000 maar de organisatoren spreken van één miljoen (http://www.ccma.cat/324/manifestacio-a-barcelona-per-la-unitat-despanya-convocada-per-scc/noticia/2813636/).Leden van de regeringspartij Partido Popular weten het aantal inmiddels op te schroeven tot 1,5 miljoen. Onder meer met als “bewijsstuk” een luchtfoto die Narciso Michavila (socioloog, ex-militair, wethouder, PP kopstuk) heeft geplaatst in een kwetterbericht op Twitter (https://twitter.com/nmichavila?lang=en). Maar volgens de Facebookpagina Republica Catalana toont de foto de menigte die liep tijdens de Nationale feestdag van de Catalanen, de “Diada” van 11 september (https://www.facebook.com/RepublicaCatal3/?hc_ref=ARRVzYnUfhv2pEuVE6PIdOHBlvpxAdZ6bW4wv6u_0LulYWjGI31dB3yENRYCwFe9XVY&fref=nf). Is hier sprake van een Trump-like trucje?

Kaart van de uitslag van het referendum over de onafhankelijkheid gehouden op 1 october 2017 met in het groen de gemeentes waar de meerheid vóór afscheiding van Spanje geeft gestemd. Zo’n overweldigende overwinningsuitslag zie je zelden. Kaart van CCMA (Corporació Catalana de Mitjans Audiovisuals)

 

 

Er wordt voortdurend het punt gemaakt dat déze zondag wel vreedzaam is verlopen. Nogal wiedes: de Guardia Civil wil echt niet op déze pro-Spaanse menigte inhakken. Dat de manifestatie vreedzaam verliep is niet opmerkelijk behalve dat het eerder kan worden opgevat als een getuigenis van de zelfbeheersing en vredelievendheid van de Catalanisten. En, oké, al zouden het er een miljoen zijn geweest die voor de eenheid van Spanje demonstreerden; vorige week waren er minstens 2,2 miljoen die zich tijdens het referendum hebben uitgesproken tegen die eenheid en voor het afscheiden van Catalonië. Het had misschien een beter idee geweest als die “zwijgende meerderheid” vorige week naar de stembus was gegaan.

Tijdens de manifestatie van 8 october sprak de Peruaanse schrijver en nobelprijswinnaar Vargas Llosa. In parafrase: ieder volk maakt momenten mee waarop de rede wordt weggespoeld door passie; en het is mooi zolang die passie altruïstisch is en gericht op de bestrijding van de armoede; maar het wordt destructief wanneer die passie beweegt tot fanatisme en racisme; en het meest destructieve is de nationalistische passie en juist hier in Spanje zouden ze dat beter moeten weten dan waar ook dus hou op met deze onzin. Dat klinkt heel verstandig en toepasselijk. Maar begrijpt hij niet dat de stelselmatige ontkenning van Catalaanse autnomie (en niet alleen het weigeren van het recht op afscheiding) juist een manifestatie is van uiterst vergaand, hardnekkig en ongenadig Spaans nationalisme? Lees hiervoor vooral “Castiliaans” nationalisme. Want zó is de geschiedenis verlopen,langs een harde lijn van opgelegde “Castilianisatie” van het grootste deel van het Iberisch schiereiland en niet andersom. De Catalanen weigeren alleen steeds volledig te verdwijnen.

De waarheid staat, wat mij betreft, de afgelopen weken steeds weer op zijn kop.

En dan is er nog zo’n hardnekkig en zeer kwalijk misverstand. Men roept steeds op tot dialoog. Dat deed Timmermans bijvoorbeeld zo gepassioneerd in zijn rede tot het Europees parlement; en dat lezen we  bijvoorbeeld ook op de spandoeken van de pro-Spaanse demontranten gisteren. Prachtig. Puigdemont wil heel graag praten en nodigt daartoe voortdurend uit. Ook met bemiddelaars. Graag. De Belgen zijn kandidaat. De Zwisters ook. Maar het is Rajoy die steeds niet wil praten. Al jaren lang weigert zijn regering te onderhandelen met het Catalaanse regiobestuur. Zij zijn het die het stauut van Catalaanse autonomie eenzijdig om zeep hebben geholpen, in 2012, en die sindsdien niet meer hebben willen praten over het hestel ervan. Ondanks de herhaaldelijke verzoeken daartoe van het Catalaanse regiobestuur.

Tenslotte is er het misverstand van de geldigheid van de legalistische houding van de regering van Rajoy en het Constitutionele Hof. Of moeten we onderhand zeggen “zijn” Constitutionele Hof. Want is het referendum wel zo illegaal? En is het wel legitiem of billijk om mensen te vervolgens voor “afscheiding” alleen omdat ze verklaren het te beogen en ervoor te ijveren? Is het zelfbeschikkingsrecht der volkeren alleen van tepassing op kolonies? Is een land – een collectief van burgers – dat ooit is geannexeerd en nooit meer de kans heeft gekregen aan de onderschikking te ontkomen voortdurend gehouden aan de grondwet die door de overheersende meerheid is gedicteerd?

Te veel vragen, misschien, die toch allemaal neerkomen op de vraag of de legalistische argumenten van Rajoy wel geldig zijn. Uiteindelijk is dit de hamvraag die door de journalistiek zelden wordt gesteld.

Het Catalaanse regiobestuur staat onder leiding van president Carles Puigdemont i Casamajó die ook de aanvoerder is van de politieke coalitie (Junts pel Sì) die uit bestaande partijen is gevormd om gezamelijk nu eens de afscheiding mogelijk te maken. Ze hebben zich goed voorbereid. Zo hebben ze eerder dit jaar ook een commissie van onafhankelijke experts in Internationaal Recht de opdracht gegeven om hun voorgenomen acties te toetsen op legitimiteit. Dat rapport is in het Engels openbaar beschikbaar, al die tijd, ook voor buitenlandse journalisten, politici en bestuurders. Maar gelet op de alomtegenwoordige bereidwilligheid om klakkeloos de legalistische lijn van Rajoy voor onbetwiste waarheid aan te nemen kunnen we aannemen dat het stuk door weinigen is gelezen. Ook niet door de heer Timmermans.  Ik beveel het mensen van harte aan om er tenminste delen van te lezen.

Het gaat om dit rapport: Nicolas Levrat, Sandrina Antunes, Guillaume Tusseau, Paul Williams, Catalonia’s Legitimate Right to Decide. Paths to Self-Detemination. A Report by A Commission of International Experts, s.l., s.d. [2017] Ik heb het aangetroffen op de website van hun opdrachtgevers, de Generalitat de Catalunya.

Laat me een pertinent stuk hiervan citeren:

“Catalans constitute a European people without a State. In current international and European Law, “peoples” have the right to self-determination, meaning they can ‘freely determine their political status and freely pursue their economic, social and cultural development” and thus choose for themselves a national project, which may lead to becoming a Nation-State. This right is recognized to “all peoples” and, contrary to a widely held belief, clearly not limited to people under colonial domination. The States parties to the two 1966 UN Covenants on Human Rights “shall promote the realization of the right of self-determination, and shall respect that right, in conformity with the provisions of the Charter of the United Nations.” Spain, as all other members of the EU, has accepted these Covenants, and is therefore legally bound to respect the right for Catalans to exert self- determination. Therefore, the legalistic argument based on the 1978 Spanish Constitution, put forward by the current Government of Spain to refuse the exercise of the right to self- determination, is not valid and in clear contradiction with Spanish obligations under international and EU Law, that are binding on the Spanish national authorities according to sections 10 § 2 and 96 of the Constitution.” (http://exteriors.gencat.cat/web/.content/00_ACTUALITAT/notes_context/FULL-REPORT-Catalonias-legitimate-right-to-decide.pdf)

Het rapport bevat veel meer interessante stukken die, als ze de skeptici nog niet zouden overtuigen, bij velen toch tenminste gerede twijfel zouden zaaien. En net zomin als in de juryrechtspraak van de VS de doodstraf mag worden opgelegd bij “gerede twijfel” mag ook de democratische wil van de Catalanen niet zo gemakkelijk worden weggeschoven als nu het geval is. En ik typ dit allemaal nog even snel vóór de aangekondigde vergadering van het Catalaanse parlement morgen. Want ik vrees voor opnieuw een wetteloos ingrijpen door de sterke arm van Rajoy en de zijnen. Dat zeg ik nog even ten behoeve van mijn handjevol lezers…