Geschiedenis herhaalt zich weliswaar niet, maar er vormen zich soms toch wel patronen. –– om maar eens op de toer van Het Historisch Nieuwsblad te gaan.

Vanmorgen las ik weer stuk in “Palestine. Peace Not Apartheid“, het boek van Jimmy Carter, de enige president van de VS die zich het lot van de Palestijnen werkelijk heeft aangetrokken. Hij herinnert zich hoe, in maart 1978, Palestijnse strijders vanuit een basis in het zuiden van Libanon een aanval uitvoerden op Israel. “A sightseeing bus was seized and thirty-five Israelis were killed. I publicly condemned this outrageous act, but my sympathy was strained three days later when Israel invaded Lebanon and used American-made antipersonnel cluster bombs against Beirut and other urban centers, killing hundreds of civilians and leaving thousands homeless. I considered this major invasion to be an overreaction to the PLO attack, a serious threat to peace in the region, and perhaps part of a plan to establish a permanent Israeli presence in Southern Lebanon. Also, such use of American weapons violated a legal requirement that armaments sold by us be used only for Israeli defense against an attack.” (Jimmy Carter, “Palestine. Peace Not Apartheid“, Simon & Schuster, New York et. 2006, 44). 

De aanleiding tot was dus de fatale afloop van een gijzeling die op 11 maart 1978 bij Haifa werd gepleegd door een Palestijnse commandogroep die via zee was geïnfiltreerd. Vrijwel onmiddellijk na het incident werden talloze doelen in het zuiden van het Libanon gebombardeerd, waaronder de haveninstallaties van Tyrus en het internationale vliegveld van Beiroet. Ook werden overal doelen door Israelische artillerie bestookt. Tienduizenden Israeli vielen drie dagen later Libanon binnen om in de weken daarna “te opereren” in het gebied tot aan de rivier de Litani (vanwaar de naam “Operatie Litani”).  “Naar de woorden van Minister Weizman”, lees je in de krant, “wil Israël het gebied ten zuiden van de Litani-rivier «voor eens en voor altijd zuiveren van terroristen» (“Israeli’s zuiveren het zuiden van Libanon”, Nederlands Dagblad, 16 maart 1978 (https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010682231:mpeg21:a0001). De internationale gemeenschap heeft het dan liever, met Israel zelf, over de creatie van “een veiligheidszone” (De Telegraaf, 16 maart 1978,pagina 11, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011199299:mpeg21:a0446). 

De toenmalige premier van Israel, Menachim Begin, “verklaarde dat de massale Israëlische actie, die in de nacht van dinsdag [14 maart] op woensdag begon, geen wraakneming was voor de Palestijnse terreuraanval van zaterdag [11 maart], maar een daad van gerechtvaardigde zelfverdediging. Deze zelfverdediging werd een dwingende noodzaak voor Israël, nadat de PLO bij monde van haar leider Arafat, die ook de verantwoordelijkheid voor de terreuractie van zaterdag had opgeëist, had aangekondigd dat dit maar het begin van een grootscheepse terreur-campagne tegen Israël was” (De Telegraaf, 16 maart 1978, pagina 1, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011199299:mpeg21:a0446).

Tenminste twee vluchtelingenkampen die in 1949 waren opgezet door het Internationale Rode Kruis werden flink getroffen: “Volgens verslaggevers lieten Israëlische Phantoms bommen vallen op de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Chatlia [sic.] aan de zuidelijke rand van Beiroet”. (Enige jaren later, in September 1982, zouden hier de beruchte bloedbaden van Sabra en Shatila plaatsvinden, met duizenden slachtoffers,  die aangericht werden door de Maronitische Hobeika militie in samenwerking met het Israelische leger.) Operatie Litani zou het leven kosten aan zeker 2.000 Palestijnen c.q. Libanezen en 20 Israëliërs. Zo’n 250.000 burgers werden uit het gebied verdreven, de rivier over, en de gewelddadigheden in de regio zouden voortduren, nu alleen met een VN vredesmacht (UNIFIL) in het gewoel (Ilan Pappé, The Biggest Prison on Earth. A History of the Occupied Territories, Londen 2017, 158).

De Egyptenaren stelden dat Israel, in het citaat van voornoemd krantenbericht, “«de beginselen van het internationaal recht en het handvest der Verenigde Naties schendt»”. De Syriërs verklaarden op hun beurt “te weten dat Israëlische aanval bedoeld was om het Palestijnse volk te vernietigen”. Westerse landen uitten zoals gewoonlijk hun “bezorgdheid”. 

Hier zien we, als parallel met hetgeen nu gebeurt in de actualiteit, de modus operandi van de Staat Israel: de Israeli staan gewoonlijk paraat om een aanval van de tegenstander, ogenschijnlijk of werkelijk “onverwachts”, onmiddellijk als excuus aan te wenden om een militair goed uitgewerkt plan van actie te implementeren. Zo schreef Ilan Pappé over de busgijzeling dat de PLO, die bedoeld zou zijn geweest om te protesteren tegen hun uitsluiting van deelname aan de vredesonderhandelingen tussen Israël en de Arabische buurlanden onder bemiddeling van de VS (Camp David), “executed an operation that went badly wrong, ending with the death of thirty-five Israeli citizens. This botched operation gave the Israeli army the ostensible reason to occupy southern Lebanon and meddle in the Lebanese civil war (which had broken out three years earlier) by creating its own militia there, the Southern Lebanese Army (SLA), after completing the occupation of southern Lebanon up to the Litani River.” (Ilan Pappé, op.cit. 158). Pappé schrijft de strategie van, zullen we het zo noemen, deze «voorwendselagressie» [mijn woord: zie eindnoot] toe aan Ariel Sharon (ibid., 158ev.)  Merk op dat ook Jimmy Carter de in zijn ogen buitensporige reactie van de Israeli op de busgijzeling en de dreigementen zag als “perhaps part of a plan to establish a permanent Israeli presence in Southern Lebanon” (zie het citaat hierboven, Carter, op. cit. 44).

Voor een bespreking van de Operatie Litani in context, zie, behalve voornoemde pagina’s van Pappé, ook Ben Schoenmaker & Herman Roozenbeek, red., Vredesmacht in Libanon. De Nederlandse deelname aan UNIFIL 1979-1985, Instituut voor Militaire Geschiedenis, Boom: Amsterdam 2004, 23-25. Cf. Rashid Khalidi, The Hundred Year’s War on Palestine. A History Settler Colonialism and Resistance, 1917-2017, Metropolitan Books, New York 2020, 137. 

Voor actuele aanvallen op Zuid-Libanon, zie bijv. de bevindingen van het onderzoek naar de moord op de journalisten van Reuters in een van de vele illegale “cross-border shillings” ( https://www.youtube.com/watch?v=heTlC9x2gsk): “WARNING: GRAPHIC CONTENT: Israeli tank fire killed Reuters journalist in Lebanon. Israeli tank fire killed Reuters journalist Issam Abdallah. Reuters spoke to more than 30 officials, military experts, forensic investigators, lawyers, medics and witnesses, and reviewed hours of video footage and hundreds of photos.” 7 december 2023.