“From the river to the sea, Palestine will be free”. Ter herinnering: het Gerechtshof van Amsterdam heeft reeds op 15 augustus 2023 “met het Openbaar Ministerie” geconcludeerd dat deze uitspraak NIET strafbaar is en dat het NIET aanzet tot haat (Gerechtshof Amsterdam 15-08-2023, K22/230121; https://www.recht.nl/rechtspraak/uitspraak?ecli=ECLI:NL:GHAMS:2023:2271). Met deze leus wordt immers opgeroepen tot de bewerkstelliging van vrijheid en gelijkheid van alle inwoners van het gebied (cf. Alain Alameddine, “What Exactly Do We Want from the River to the Sea?”, The Palestine Chronicle, 25 november 2023, https://www.palestinechronicle.com/what-exactly-do-we-want-from-the-river-to-the-sea/). Het is dan ook steno voor de ontmanteling van het apartheidsregime en de opheffing van de bezetting –– beiden illegaal onder internationaal recht. Dat is inderdaad nadelig voor de huidige status-quo in Israel, maar die is dan ook zoals gezegd “illegaal”. Het is NIET een oproep tot geweld tegen de burgers van Israel. Het Amsterdamse hof en het OM hebben dit dus erkend. Ook het Landelijk Expertisecentrum Discriminatie (LECD) heeft de leus beschouwd als “niet strafbaar” (Zie o.m. https://www.om.nl/binaries/om/documenten/wob-woo/2024/07/15/parket-generaal-parket-generaal-woo-besluit-beslissing-op-bezwaar–kenmerk-pag-bjz-5921/BJZ+59215-bijlage+3.pdf)
.
Aldus het Landelijk Expertisecentrum Discriminatie in een schrijven van 10 october 2023: “«From the River to the Sea» is een leus die al decennia gebruikt wordt, zowel door de Israëlische zijde als aan de Palestijnse zijde, om het gebied tussen de Jordaan en de Middellandse zee te duiden. Als politieke leus komt deze in verschillende variaties voor en met name gebruikt door pro-Palestina activisten. De slogan wordt ook onder meer gebruikt door Hamas […] Deze leuzen zijn ter beoordeling aan het LECD voorgelegd nadat de uitingen werden gedaan bij een toespraak tijdens een pro-Palestina demonstratie op de Dam in Amsterdam. In de specifieke toespraak werd de wens uitgesproken dat er een einde komt aan de gevoerde politiek van Israël of Israëlische soevereiniteit in het desbetreffende gebied. […] Het LECD acht deze uitingen niet strafbaar. De aangifte tegen deze (en meer) uitingen uit de genoemde speech is door het LECD geseponeerd. Een 12 Sv-klacht ten aanzien van de sepotbeslissing is door het Amsterdamse hof, onder verwijzijng naar de sepotbeslissing, afgewezen. Ten aanzien van de discriminatieartikelen werd overwogen dat met deze uiting kritiek wordt geuit op de staat Israël, specifiek de soevereiniteit en gevoerde politiek. Het uiten van kritiek op een staat is niet strafbaar.
       Ook aangifte van opruiing werd geseponeerd, omdat uit de feiten en omstandigheden van de toespraak niet bleek dat werd opgeroepen tot strafbaar handelen. De spreker maakte In de speech niet expliciet op welke wijze de bevrijding van Palestina bewerkstelligd moest worden. Dat maakt dat de leuzen voor meerdere interpretaties vatbaar zijn, die niet allemaal duiden op geweld. De beoordeling van opruiïng kan daarmee in een concreet geval anders uitvallen indien bijvoorbeeld uit overige uitingen blijkt dat expliciet wordt opgeroepen tot gewelddadige bevrijding van Palestina.” (Handreiking LECD over de “Stafbaarheid van uitingen in het kader van het conflict tussen Israël en Palestina”, d.d 10 october 2023, t.b.v. “Portefeuillehouders discriminatie en andere OM-medewerkers”, document 21 van verzameling BJZ+59215-bijlage+3.pdf, https://www.om.nl/binaries/om/documenten/wob-woo/2024/07/15/parket-generaal-parket-generaal-woo-besluit-beslissing-op-bezwaar–kenmerk-pag-bjz-5921/BJZ+59215-bijlage+3.pdf)
.
Niettemin achten de extreem-rechtse politici in Duitsland, Nederland, maar ook bijvoorbeeld in België, deze leus als symptomatisch voor de verheerlijking van antisemitisme en terrorisme. En zo stelde Yesilgöz-Zegerius, toenmalig Minister van Justitie en Veiligheid, op 11 october 2023, dus één dag na het geciteerde schrijven van het Landelijk Expertisecentrum Discriminatie, tijdens de vergadering van de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid botweg het volgende: “zo’n uitspraak «from the river to the sea» kan je niet anders lezen dan als puur antisemitisme. Ik zeg niet tegen het OM: dat moet je ook op die manier, bij elke lokale situatie, zo wegen en je moet mensen vervolgen.” (29 911, nr. 428, p. 42, https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=2023D42604). Het komt mij over dat ze in haar antwoorden op van der Staaij’s bezwaren, die grote moeite had met de coulance in deze, eigenlijk gewoon afstand nam van de positie van het OM. Haar neiging om ieder pleit voor Palestijnse zelfbeschikking meteen gelijk te stellen aan de terreur van Hamas zou later blijken uit het conflict dat ze na 18 september 2024 met Esther Ouwehand zou zoeken over de betekenis van de watermeloen als surrogaat van de palestijnse vlag (waarvoor zie https://nos.nl/artikel/2537986-palestijnse-watermeloen-leidt-tot-ophef-in-tweede-kamer-dit-is-wat-het-betekent).
.
Op 25 october 2023 sprak een  meerderheid in de Tweede Kamer zich uit dat de leus ‘From the river to the sea, Palestine will be free’ een oproep tot geweld is. Partijen vinden dat de uitspraak de vernietiging van Israël propageert. “Naast JA21, die de motie indiende, stemden ook VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, SGP, BBB, Omtzigt en Groep Van Haga voor de motie” (https://nos.nl/artikel/2495345-from-the-river-to-the-sea-leus-is-geweldsoproep-vindt-kamermeerderheid). Dit zou vaker gebeuren. Diederik van Dijk van de SGP diende op 21 december 2023 een motie in om “het scanderen van de leus «From the river to the sea …» bij demonstraties altijd in terroristische context [te] plaatsen” (Motie 29754-703, https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2023Z20861&did=2023D51168). Die werd nog verworpen. De SGP-er van Dijk heeft opnieuw een motie aangaande de leus ingediend op 1 februari 2024, dat ditmaal, tijdens het Tweeminutendebat Politie, wel is aangenomen (Motie 29628-1211over het scanderen van de leus «From the river to the sea…» bij demonstraties in antisemitische context plaatsen en dit in het handelingsperspectief opnemen, https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/plenaire_vergaderingen/details/activiteit?id=2024A00293). De mogelijkheid om de leus te beschouwen als een uiting van antisemitisme, in reactie op voornoemde motie, en ook meteen de organisatie Samidoun te verbieden (waarvoor meer hieronder) is door de Nederlandse regering in overweging gehouden blijkens de brief aan de kamer van 23 april 2024, getiteld “Aanpak van antisemitisme en extra maatregelen” (30 950, Nr. 367) (https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2024D16674&did=2024D16674).
.
Ik citeer uit de brief een passage die de motie van Diederik van Dijk over de strafbaarheid van de leus «from the river to the sea» van 1 februari 2024 betreft. “Tijdens het tweeminutendebat Politie van 1 februari jl. is een motie ingediend die de regering verzoekt om in navolging van Duitsland en Oostenrijk het scanderen van de leus «From the river to the sea…» bij demonstraties in antisemitische context te plaatsen en dit in het handelingsperspectief op te nemen. Deze motie is besproken tijdens het overleg met het College van Procureurs-Generaal van 15 februari jl. Tijdens het overleg heeft het Openbaar Ministerie aangegeven dat het de thematiek serieus neemt, en dat in het Nederlandse stelsel geldt dat het afhankelijk van de feiten en omstandigheden van het individuele geval is of deze uitspraak als strafbaar kan worden aangemerkt. Deze afweging is aan het Openbaar Ministerie en de rechter. Uw Kamer is hierover geïnformeerd in de brief over het demonstratierecht van 19 april jl. In Duitsland is – evenals in Nederland – de context waarbinnen de leus wordt gebruikt bepalend voor de vraag of strafrechtelijke vervolging plaatsvindt. Alleen in de deelstaat Beieren is het gebruik van de slogan als zodanig verboden, omdat de leus wordt gezien als een kenmerk van de verboden organisaties Hamas en Samidoun, en wordt dit gebruik vervolgd. De Duitse rechter moet zich hierover nog uitspreken. Wij volgen de ontwikkelingen nauwgezet.” (Brief aan de Kamer, 30 950, Nr. 367, d.d. 23 april 2024,”Aanpak van antisemitisme en extra maatregelen”, https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2024D16674&did=2024D16674).
.
Volgens sommigen (of velen?) leek de zaak hiermee beslecht. “De omstreden leus ‘From the river to the sea, Palestine will be free’ wordt in de toekomst strafbaar”, berichtte het Joods Onafhankelijk Nieuws platform jonet.nl op 4 februari: “Dat heeft een meerderheid van de Tweede Kamer dinsdag besloten. Er was een Kamermeerderheid voor het voorstel van de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) om de leus, die door velen als antisemitisch wordt ervaren omdat hij oproept tot het uitroeien van de Joden in Israël, strafbaar te stellen.”(https://jonet.nl/from-the-river-to-the-sea-wordt-strafbaar/).
.
De druk werd in de maanden erna verder opgevoerd, onder meer door de PVV. Op 25 april 2024 werd een motie aangenomen van de parlementariër Maikel Boon (PVV) met het verzoek aan de regering om de uitdrukking «From the river to the sea» als oproep tot geweld te beschouwen, als was het een leus rechtstreeks uit het handvest van Hamas die gericht zou zijn op “geweld tegen alle Joden wereldwijd” (Motie 30 950, Nr. 375, d.d. 25 april van Maikel Boon (PVV): https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2024Z07544&did=2024D17374). SGP-Kamerlid Diederik van Dijk had in het commissiedebat over terrorisme en extremisme van 20 december 2023 ook al de villeine insinuatie geuit dat de leus direct verband zou houden met Hamas (https://tweedekamer.sgp.nl/actueel/nieuws/hamas-sympathie-in-nederland-aanpakken).
.
Door de motie van de PVV-er Boon op 25 april aan te nemen is de politieke meerderheid opnieuw compleet voorbij gegaan aan de uitspraak van het Amsterdamse hof van augustus 2023. Voorschrijdend inzicht? Nee hoor: het Openbaar Minsterie en het Landelijk Expertisecentrum Discriminatie zijn gewoon blijven vasthouden aan de juridische toelaatbaatheid zoals ook door de rechter in Amsterdam was geoordeeld. Het gaat hier dus nog steeds om politieke keuzes. De ironie wil bovendien dat de leus –– die in het Pro-Palestijnse geval dus oproept tot gelijkheid en vrijheid voor iedereen in het gebied––  een sinistere voorafschaduwing heeft met de verklaring van de Likud partij dat er tussen de rivier en de zee slechts sprake zal kunnen zijn van Israëlische soevereiniteit (“between the Sea and the Jordan there will only be Israeli sovereignty”, Likud Party Platform, 1977, geciteerd in Rashid Khalidi, “It’s Time to Confront Israel’s Version of “From the River to the Sea””, The Nation, 22 november 2023, https://www.thenation.com/article/world/its-time-to-confront-israels-version-of-from-the-river-to-the-sea/). Dat is ook in de Nederlandse pers indertijd opgemerkt (bijv. in het artikel “Begin is een harde nationalist”, NRC Handelsblad 18 mei 1977, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000026317:mpeg21:a0048). De pot verwijt hier dus de ketel dat ‘ie zwart ziet –– voor meer uitwerking, zie mijn blogstuk van 22 januari 2024 (http://www.lirb.nl/uncategorized/from-the-river-to-the-sea-de-pot-verwijt-de-kestrel-dat-ie-zwart-ziet/)
.
We zien dus hoe de politieke veroordeling van de leus –– en dus niet de juridische –– steeds meer aan kracht heeft gewonnen. Overigens stonden de politici op rechts niet alleen in hun kruistocht. De burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, verklaarde de leus in october 2023 ook meteen als “onaanvaardbaar” (https://www.parool.nl/israel-en-hamas-in-oorlog/from-the-river-to-the-sea-onaanvaardbaar-volgens-halsema-maar-wat-betekent-de-beladen-leus-eigenlijk~b1cb022f/). Frans Timmermans noemde de leus “politiek totaal ontoelaatbaar” in november 2023 (https://wnl.tv/2023/11/12/frans-timmermans-gl-pvda-leus-from-the-river-to-the-sea-volkomen-ontoelaatbaar/; https://www.haarlemsdagblad.nl/binnenland/timmermans-vindt-from-the-river-to-the-sea-totaal-ontoelaatbaar/11672005.html)
.
Maar vooral de extreem-rechtse politici blijken direct daarna stappen te hebben kunnen zetten tot de criminalisering van de pro-Palestina demonstranten en activisten –– dat wil zeggen, stappen tot de criminalisering van diegenen die zich juist inzetten voor de verwezenlijking van de “orders” en “advisory opinions” van het Internationaal Gerechtshof! (inz. ICJ order d.d. 26 januari 2024 inzake “Application of the Convention on the prevention and punishment of the crime of genocide in the Gaza Strip” en vervolguitspraken over aanvullende maatregelen zoals die van 28 maart 2024; ICJ Advisory Opinion Legal Consequences arising from the Policies and Practices of Israel in the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem, d.d. 19 juli 2024).
.
Extreem-rechts is ook in Nederland zoals gezegd druk bezig om de belangen van de Israëlische staat te bevorderen ten koste van het internationaal recht. Direct na de motie van de PVV-er Boon, op 25 april 2024, hebben de eveneens extreem-rechtse politici Joost Eerdmans (JA21) en –– daar is hij weer –– Diederik van Dijk (SGP) een motie ingediend om, in navolging van Duitsland (https://www.bmi.bund.de/SharedDocs/pressemitteilungen/EN/2023/11/banned-hamas-samidoun.html), het Samidoun Palestijnse Gevangenen Solidariteitsnetwerk te verbieden (Tweede Kamer Motie 30 950, nr. 376, van 25 april 2024, https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2024Z07545&did=2024D17375).
.
De zucht naar een verbod op Samidoun heeft een voorgeschiedenis nu juist precies in de zaak over de leus van “From the River…” etc.: in juni 2021 was aangifte gedaan tegen Samidoun Nederland-lid Thomas Hofland door een, in de Oplegnotitie van de Driehoek Regio Amsterdam-Amstelland zo aangeduide, “bekend pro-Israel activist”, vanwege het gebruik van de slogan tijdens een speech die hij gaf tijdens de jaarlijkse Nakba-demonstratie een maand eerder (Document 9 van voornoemd BJZ+59215-bijlage+3.pdf; voor meer context, zie het weblog van mogelijk die pro-Israel activist: https://www.keesbroer.nl/samidoun-thomas-gerhard-hofland/). En dat gaf aanleiding tot voornoemde rechtzaak (Gerechtshof Amsterdam 15-08-2023, K22/230121 en BJZ+59215-bijlage+3.pdf). De verdenkingen tegen de organisatie zouden komen van vooral de Duitse geheime dienst volgens welke Samidoun “een mantelorganisatie” zou zijn van “de terreurgroep PFLP” (https://www.keesbroer.nl/terrorisme/brief-aan-nrc-niet-gepubliceerd/).  De zaak is hoe dan ook in Amsterdam juridisch beslecht, ten faveure van de woordvoerder van Samidoun, maar de Nederlandse politiek meent het nu toch BETER te weten dan de rechter, het OM en het LECD!
.
De navolging van Duitsland is in dit verband erg hachelijk: de Duitse staat heeft er immers (opnieuw) voor gekozen om aan de foute kant van de geschiedenis te gaan staan, te weten, aan die van de genocide (vvornoemde ICJ oordelen indachtig). Tegenstanders van Israël worden daar vrijwel automatisch bestempeld tot “antisemieten” hetgeen overigens in overeenstemming zou zijn met de richtlijnen van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA) die voor de vrijheid van meningsuiting uiterst gevaarlijk is juist omdat het de staat Israël een uitzonderingspositie van straffeloosheid verleent (https://holocaustremembrance.com/resources/de-werkdefinitie-van-antisemitisme-van-de-ihra). In Duitsland is de leus “from the river to the sea, palestine will be free” dan ook wél strafbaar (https://www.aljazeera.com/news/2024/8/6/german-court-fines-woman-for-from-the-river-to-the-sea-chant; https://www.theleftberlin.com/how-germany-tries-to-ban-the-slogan-from-the-river-to-the-sea/)
.
Op 16 mei 2024 is een motie van Diederik van Dijk (SGP) met handopsteken aangenomen waarmee de regering wordt verzocht zich er in Europees verband voor in te spannen “dat organisaties zoals Samidoun op de Europese lijst van terroristische organisaties worden geplaatst” (Motie 36 476, nr.6, van 16 mei 2024, https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2024Z08385&did=2024D19603). Deze motie kun je opvatten als een een vervolg op die van 25 april 2024, waarin Eerdmans (Ja21) en van Dijk (SGP) verzochten tot een verbod op Samidoun (zie boven: Motie 30 950, nr. 376). Hetzelfde koppel diende op 2 october 2024 opnieuw een motie in, die eveneens met handopsteken werd aangenomen, met de bedoeling “organisaties als Samidoun op de nationale sanctielijst terrorisme en in het CTER-register [te] plaatsen” (Motie 29279-882, d.d. 2 october 2024, https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2024Z14900&did=2024D36371). Tijdens het vragenuurtje van 8 october 2024 werd door de voorzitter geconstateerd dat “de leden van de fracties NSC, de Christen-Unie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en de PVV” voor deze motie hebben gestemd, zodat die is aangenomen (https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/plenaire_verslagen/detail/2024-2025/10).
.

Detail van de cover van Thomas Suarez’s boek Palestine Hijacked. How Zionism Forged an Apartheid State from River to Sea, Interlink, Olive Branch Press Northhampton Mass. 2023

.
Uit dit ongetwijfeld niet volledig weergegeven verloop van de criminalisering van de pro-Palestina demonstanten kunnen we goed destilleren hoe het demonstratierecht wordt ingeperkt. Dat is meteen instrumenteel voor de gestage afbraak van het internationaal recht. De afbraak is ook duidelijk te zien aan de aantijgingen tegen UNRWA en de maatregelen die Israel straffeloos blijkt te kunnen nemen tot de afbraak van deze speciale organisatie van de VN. En inmiddels is ook de secretaris-generaal van de VN door een bewindspersoon van Israel verklaard tot persona non grata!  O gotspe.