Fel aangespoord door Rajoy en de zijnen heeft de Spaanse justitie (onder leiding van de rechter Llarena) de laatste maanden onophoudelijk doch geheel tevergeefs gezocht naar aanwijzingen dat het Catalaanse bestuur publieke middelen zou hebben gebruikt voor de organisatie van het Catalaanse referendum van 1 october 2017. Er is niets gevonden (zie bijvoorbeeld LaVanguardia van 29 april 2018). Zelfs de plastic stembussen met het logo van de Generalitat blijken met privaat geld te zijn betaald. Alleen het onderzoek naar de trein- en taxi-bonnetjes van de kiescommissie zou volgens de “jagers” misschien nog wat kunnen opleveren (El Món d.d. 2 mei 2018).
Stembus gebruikt in het referendum over Catalaanse onafhankelijkheid op 1 october 2017 (foto Màrius Montón, Wikimedia Commons)
Niettemin beschouwt de Spaanse regering de Catalaanse rebellen nog steeds als gevaarlijke criminelen, al zijn de Spaanse rechters er evenmin in geslaagd om voor buitenlandse juristen (waaronder rechters in België, Schotland, Zwitserland en Duitsland en juristen belast, bij onder meer de VN en Amnesty International, met het waarborgen van de mensenrechten) aannemelijk te maken dat de verdachten zich schuldig zouden hebben gemaakt aan gewelddadigheid of de aansporing daartoe. Spanje heeft meerdere politici en leiders van burgerbewegingen nog steeds in “voorlopige” hechtenis zitten – in sommige gevallen nu al langer dan een half jaar – zonder recht op borgtocht, met beperkt bezoekrecht en onder strenge censuur. Internationaal wordt er steeds meer getwijfeld aan de politieke onafhankelijkheid van de Spaanse rechtspraak (zie bijv. https://www.ft.com/content/468e8138-539d-11e8-b24e-cad6aa67e23e).
Diezelfde regering, geleid door premier Mariano Rajoy van de PP, is nu gisteren ernstig in verlegenheid gebracht door een reeks veroordelingen in de massale corruptie zaak “Gürtel” die al zeker sinds 2009 sleept (het staat in alle kranten, zie bijv. https://elpais.com/tag/caso_gurtel/a). De naam slaat op het Duitse woord voor “broekriem” dat een vertaling is van de eigennaam van de zakenman, Correa, die de spil vormde van het criminele netwerk dat de PP met een miljoenenspel diende in verkiezingen en dat aan de andere kant allebei zakenvrienden diende in onder meer de toekenning van aanbestedingen. Een grote groep prominente politici en bestuurders van de Partido Popular is, tezamen met meerdere ambtenaren en zakenlieden, 29 mensen bij elkaar, nu tot een totaal van 351 jaar veroordeeld wegens systematische corruptie, omkoping en belastingfraude in de periode 1999 – 2006 (voor meer over de zaak Gürtel en het systematische karakter van de politieke corruptie rond de PP over een langere periode, het verband met het Franquisme en de ondermijnende werking op de rechtstaat, zie Ramón Cotarelo & José Manuel Roca, La Antitransición. La derecha neofranquista y el saqueo de España. Valencia: Tirant Humanidades 2015). De koningsspil Correa zelf kreeg 51 jaar. Volgens de het gewezen lid van de Audiencia Nacional en leider van het Gürtel onderzoek Baltasar Garzón zou nu zijn geoordeeld dat de PP zich vanaf het begin heeft bewogen langs de randjes van de wet en de democratische ethiek die past bij een rechtstaat (http://www.lasexta.com/programas/al-rojo-vivo/entrevistas/baltasar-garzon-tas-la-sentencia-del-caso-gurtel-la-justicia-es-lenta-como-un-elefante-pero-al-final-cumple-su-mision_201805245b06a9760cf27ac1a1b38ee2.html:”el PP se ha regido al margen de la ley prácticamente desde su inicio, según la sentencia”, parafrase van geluidsfragment vanaf ongeveer 04:12; ). De PP probeert zich nu, meer dan ooit, van de kwestie los te weken maar met weinig succes: zo wordt premier Rajoy nu verdacht van meineed. Of tenminste van onvolledigheid in zijn verklaringen tegenover de rechters vorig jaar. De Socialisten (Podemos en PSOE) zullen zijn regering misschien doen wankelen met een motie van wantrouwen (bijv. https://elpais.com/elpais/2018/05/24/inenglish/1527173372_872035.html). Tien tegen één dat veel critici zullen menen dat de grotere kopstukken van het criminele netwerk met deze finale alsnog grotendeels of geheel buiten schot zijn gebleven (Cotarelo & Roca 2015 indachtig, inz. p. 90: Aznar en Rajoy). Ik ben zeer benieuwd.
De hardvochtigheid waarmee de Catalanisten werden gefrustreerd in hun pogingen de eigen democratische burgerrechten te doen gelden is grotendeels te verklaren als “bliksemafleider” – ik heb daar eerder op gezinspeeld (http://www.lirb.nl/historia-the-historyliner/te-wapen-ze-openen-de-tolpoortjes/). Maar de bliksem sloeg gisteren toch in. In Madrid. De afleidingsmanoeuvre heeft ernstige gevolgen gehad ook voor de geloofwaardigheid van de Spaanse Justitie. Die heeft gisteren misschien bewust een stoere daad willen stellen met de zware veroordelingen en is in ieder geval consequent in het uitdelen van harde klappen! Maar goed, alles moet veranderen om alles bij hetzelfde te laten (met verwijzing naar Tomasi di Lampedusa). Ciudadanos staat in de wacht om de regeringsrol van de Partido Popular over te nemen. En het is maar de vraag of die verandering veel zal betekenen voor de kansen van de Catalaanse Republiek.