De Spaanse Staat voert nog steeds een felle wetstrijd tegen de mensen die betrokken zijn (of worden geacht dat te zijn) bij de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. In de afgelopen jaren zijn talloze politici, opinieleiders, kunstenaars, ambtenaren, politiemensen, burgemeesters, schooldirecteuren etc. vervolgd, de een zwaarder dan de ander, met aanklachten die varieëren van misbruik van publieke middelen, ambtelijke ongehoorzaamheid, belediging van het gezag, majesteitsschennis tot opruiïng, haatzaaien en rebellie. Deze mensen zijn allemaal vervolgd omdat ze het bestaan hebben om met hun streven naar Catalaanse zelfbeschikking de heiligheid van de Spaanse Nationale Eenheid in twijfel te trekken of zelfs in gevaar te brengen. Hierin manifesteert zich de Catalaanse kwestie. De Spaanse Staat, die gedomineerd wordt door Spaanse Nationalisten op Rechts en op Links, zet het juridisch apparaat consequent in om de politieke dissidenten in de regio uit te schakelen. Als het kan –– en dat bepalen ze zelf –– veranderen ze daarvoor zelfs omschrijvingen van delicten bij wet om ze naderhand toe te passen op “feiten” uit het verleden (waarmee ik doel op de huidige herformulering van het fossiele delict van “seditie”). Tot die “feiten” behoren in Spanje ook “intenties”. Dit is de juridische ontsporing die van daadstrafrecht leidt tot intentiestrafrecht. Dat strafrecht wordt bovendien nadrukkelijk gekenmerkt door buitenproportionaliteit in de strafmaat. Een strafmaat die dus wordt toegepast op delicten die niet (op die manier mogen) bestaan.
Talloze organisaties die toezien op de mate waarin de mensenrechten en de principes van de rechtsstaat worden gerespecteerd hebben herhaaldelijk felle kritiek geuit op Spanje. Tot die organisaties behoren ook Amnesty International, Human Rights Watch, International Trial Watch, de International Pen Club en de World Organization Against Torture. Dat geldt ook voor een grote schare aan internationaal vermaarde opinieleiders uit de academia, aangevoerd, als het ware, door Noam Chomsky. In die schare zitten enorm veel specialisten van internationaal recht, zoals Alfred-Maurice de Zayas, David Kaye, Mads Andenas en, in directe betrokkenheid als pleiters, Ben Emmerson, Paul Bekaert en Aamer Anwar.
Een aantal van deze mensen is dus ook actief (geweest) in de verdediging van de beklaagden die in ballingschap zijn gegaan met de bedoeling om het politieke probleem “te internationaliseren”. Dat lukt steeds beter. Spanje krijgt de ballingen namelijk maar steeds niet uitgeleverd (overgedragen) omdat de aanklacht die hen ten laste wordt gelegd niet overeenkomt met de delicten zoals die in de gekozen landen van ballingschap zijn omschreven –– zo die überhaupt al voorkomen (“seditie” en “rebellie zonder spoor van geweld”). Rechters in België, Duitsland, Schotland en Zwitserland hebben de Spaanse verzoeken om die reden afgewezen of waren duidelijk van zins dat te doen zodat de Spaanse Justitie ze op de valreep introk. Drie van hen zijn door hun Catalaans electoraat gekozen tot volksvertegenwoordigers in het Europees Parlement. Op instigatie van de Spaanse Nationalisten heeft een meerderheid van de Europarlementariërs van de andere EU landen op 9 maart 2021 de parlementaire onschendbaarheid van hun collega’s weggestemd. Dat besluit is echter aangevochten en onlangs inderdaad vernietigd door het Hof van Justitie van de Europese Unie (persbericht n° 91/21, Luxembourg, 2 juni 2021).
Ook de reeds gevelde vonnissen van de Spaanse Justitie wankelen steeds meer. Een jaar tevoren had ook de Werkgroep Willekeurige Opsluiting van Verenigde Naties de opinie uitgesproken (nr 6 / 2019) dat drie van de vervolgde voorstanders van Catalaanse zelfbeschikking ten onrechte in hechtenis waren genomen (Jordi Cuixart i Navarro, Jordi Sánchez i Picanyol and Oriol Junqueras i Vies); de implicatie is dat hetzelfde geldt voor de anderen maar ook dat het daaropvolgende proces een wankele basis had. De procesgang en het vonnis zijn door internationale waarnemers gekraakt (international Trial Watch inz.). De veroordeelden hebben daarna buitensporig lang moeten wachten op de kans om hun beroep voor te leggen aan een internationaal hof omdat de “binnenlandse middelen” al die tijd niet uitgeput waren geraakt. Het Spaanse Constitutioneel Hof –– het eindstation –– had immers geen haast om de zaken af te hameren met een juridische zegen. Nu dat wel is gebeurd –– de rek was er inmiddels toch echt wel uit –– hebben de eerste getroffen individuen (met eerst Jordi Cuixart en nu deze week ook Jordi Turull) hun weg gevonden naar het Europees Hof van de Rechten van de Mens. Nu beginnen sommigen in Spanje toch echt zenuwachtig te worden. Temeer omdat een paar leden van het Constitutioneel Hof zélf ook twijfels bleken te hebben gehad over de juistheid van de veroordelingen.
De salonsocialist Pedro Sánchez, premier van Spanje, ziet de bui al hangen. Dadelijk verplicht de EU hem om de politieke gevangenen vrij te laten (en te compenseren) en de ballingen ook ongestoord naar huis te laten terugkeren –– maar de Spaanse Justitie heeft al gezegd de Europese besluiten aan de laars te lappen. Inmiddels gaan ze ook fijn door met de repressieve “lawfare”. Zo is nog deze week zes jaar (!) gevangenisstraf geëist tegen de voormalige minister van binnenlandse zaken van Catalonië, Miquel Buch, omdat hij in 2017 een Catalaanse politieman als lijfwacht aan de naar België uitgeweken president Carles Puigdemont zou hebben toegewezen; die lijfwacht zelf zou zijn gage moeten tergbetalen en zelf ook 4,5 jaar (!) de gevangenis in moeten. Terwijl Spanje aldus wraakzuchtig nog altijd tot het gaatje gaat, dreigt dadelijk een situatie te ontstaan die, aan meer mensen dan nu al het geval is, zal demonstreren dat de mythe van de democratische rechtstaat in Spanje onhoudbaar is. De Spaanse president Sánchez lijkt de verlegenheid te willen voorkomen door proactief te handelen en de vervolgde Catalanisten nu opeens gratie te verlenen. Als hij erin zou slagen de politieke gevangenen vrij te krijgen vóór het de wereld duidelijk wordt dat Spanje zich schuldig heeft gemaakt aan grove schendingen van mensenrechten, ten dienste van het Spaanse Nationalisme en met inzet van het justitieel apparaat, dan zou hij van de nood een deugd hebben gemaakt: Spanje zou in plaats van de nationalistische bullebak van de “vrije wereld” opeens overkomen als grootmoedig, vergevingsgezind en wellicht zelfs in staat tot kritische zelfreflectie. En op 9 juni 2021 probeerde Sánchez zijn landgenoten in een openbare verklaring inderdaad te bewegen tot “grootmoedigheid”. Intussen zijn talloze Catalanisten toch al zwaar getreiterd, gestraft en geïntimideerd. Daartoe dienden ook de vele zaken tegen mensen die hoge straffen tegen zich hebben horen eisen om ze na jaren van stress te zien verdampen omdat de aanklachten toch nooit stand konden houden (denkend aan bijvoorbeeld de zaak tegen Jordi Pesarrodona). Maar het Hooggerechtshof dat op 14 october 2019 onder voorzitterschap van de rechter Marchena tot de veroordelingen is gekomen houdt voet bij stuk en heeft verklaard dat de gevangenen geen pardon verdienen omdat ze geen berouw zouden hebben getoond. Bovendien wil een groot deel van het Spaanse publiek absoluut niet dat de Staat tegemoet komt aan de Catalaanse “afvalligen”die ze beschouwen als “verraders van het Grootse Spanje”: zo’n 25.000 mensen kwamen afgelopen weekend (13 juni 2021) in Madrid bijeen om nadrukkelijk hardvochtigheid en standvastigheid te eisen. Volgens El País waren het er 60.000. Uiteraard werd daarbij ook met Franquistische vlaggen gezwaaid.
En uiteraard werken de sufferds van de Nederlandse pers in ieder geval alweer goed mee aan de verspreiding van de officiële lezing van de glorende grootmoedigheid en redelijkheid (zoals in De Volkskrant van gisteren). Dat doen ze vooral door te zwijgen over die hele dimensie van internationaal recht: als Puigdemont en de zijnen door Spanje worden aangeklaagd, dan staat het in de kranten en is het op TV; maar als er kritiek komt op Spanje, dan blijft het opmerkelijk stil. Zo kon ik nergens in de Nederlandse media een bericht vinden van de vernietiging van het europarlementair besluit tot de afschaffing van de onschendbaarheid van de drie Catalaanse Europarlementairiërs, de ballingen Puigdemont, Ponsatí en Comín. Evenmin lijken de zaken die nu lopen in de Europees rechtzalen enige belangstelling van de Nederlandse pers te hebben opgewekt. Het oordeel van de Werkgroep Willekeurige Opsluiting van 2019 was ook al compleet genegeerd. Net als hun herhalingsoproep een jaar daarna. Het is een patroon dat is ingegeven door een onbekende mengeling van partijdigheid, vooringenomenheid en, bovenal, van laakbare onwetenheid. Het probleem is niet beperkt tot aleen Nederland: de rechtsgeleerde Alfred de Zayas, voormalig VN Rapporteur, sprak in 2018 al van een “samenzwering van stilte”.
Politiek Nederland is zo goedgelovig, simplistisch, onwetend en partijdig dat Spanje niet in problemen zal komen. Maar wil Sánchez’ poging om grootmoedigheid en redelijkheid uit te stralen lukken bij mensen die ook nog buitenlandse kranten (online) lezen, dan moet ook de Spaanse justitie snel kappen met de vervolging van al die individuen die op enige manier verband lijken te hebben gehad met het referendum van 1 october 2017 en de nasleep ervan. En dat zal niet gebeuren. Sánchez zal merken, verwacht ik, dat niet de slappe nazaten van de Spaanse Republiek aan de juridische touwjes kunnen trekken maar dat het nog altiijd de harde kern op rechts is, waaronder ook de erfgenamen van het Franquisme, die dat kan. En die dat graag doet.
Eindnoten
Deze keer voorzie ik dit stukje slechts selectief van eindnoten omdat velen zich er aan blijken te storen. Maar ik kan alle beweringen op navraag verantwoorden. Dat kan in de commentaren of via prive-berichten.
Veel van de zaken in de voorgeschiedenis heb ik besproken op mijn weblog lirb.nl te vinden met het trefwoord Catalonië. En in de talloze documentaire video’s, interviews en registraties te vinden via www.catalanen.nl
“Samenzwering van Stilte” (De Zayas): vimeo.com/307611344
Juridische ontsporing en Lawfare: vimeo.com/426553497 (Alfred de Zayas); https://vimeo.com/432498775 (Alessandro Gamberini); vimeo.com/494459071 (Can Dündar), vimeo.com/333121818 (Lluís Puig)
Algemeen over de mogelijkheid en moeilijkheid van de gratieverlening: https://www.politico.eu/article/spain-pedro-Sánchez-catalonia-independence-pardon-decision/
Voor in ieder geval de actuele zaak tegen Miquel Buch en de lijfwacht Carles Escolà: https://www.catalannews.com/society-science/item/prosecutors-request-six-years-in-prison-for-ex-minister-for-hiring-security-for-puigdemont?fbclid=IwAR3KwVnjWpMmFv9RAEhbsfXoYTi-aG4agU5vfsx7fjmsjannd9hQu-I7Cz4
Voor de mogelijkheid tot het verlenen van gratie en de protesten daartegen:
Franquistische vlaggen tijdens de demonstratie van 13 juni 2021: https://www.elplural.com/politica/video-banderas-franquistas-manifestacion-colon_268621102
Voor de herroeping van het besluit van het EP om de parlementaire onschendbaarheid van de drie catalaanse EP-ers op te heffen:
https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2021-06/cp210091fr.pdf
Het oordeel van de Werkgroep Willekeurige Opsluiting (Working Group on Arbitrary Detention), genomen tijdens de zittingen van 24 april tot 3 mei 2019 en gepubliceerd op 13 juni 2019 : https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G19/158/75/PDF/G1915875.pdf?OpenElement
Voor een herhalingsoproep van de Werkgroep in 2020: https://www.catalannews.com/catalan-trial/item/un-group-renews-call-for-release-of-catalan-leaders-despite-spain-s-criticism
Het Hooggerechtshof (Tribunal Supremo) dat voet bij stuk houdt: https://www.poderjudicial.es/portal/site/cgpj/menuitem.65d2c4456b6ddb628e635fc1dc432ea0/?vgnextoid=635e25c83e7a9710VgnVCM1000006f48ac0aRCRD&vgnextchannel=05bc3da6cbe0a210VgnVCM100000cb34e20aRCRD&vgnextfmt=default&vgnextlocale=es&lang_choosen=es
Mijn video over de zaak van Jordi Pesarrodona:
De zaak liep na het getreiter en de intimidatie dus af met een sisser: Jordi is lange tijd geterroriseerd gebleven door de dreiging van 14 jaar gevangenisstraf en nu blijkt de aanklager in dit overigens tweede proces voor dezelfde daad (onmogelijk in een rechtstaat) te zijn gegaan voor “slechts” 2 jaar afname politieke rechten en 5400 euro boete –– de aanklager achtte het klaarblijkelijk niet meer mogelijk om hem als charismatische figuur te bestempelen tot rebellenleider.
Voor de dreiging van 14 jaar, zie bijvoorbeeld hier: (a) https://www.sommartorelles.cat/noticia/43886/no-anaven-a-retirar-urnes-anaven-a-fer-mal?fbclid=IwAR2qJALG-F9Zut4ZDBL18PD6c5fCJuHo3BaAJ7dgbrMlUvy4lSbzt6E3RCo
Of heer: (b) https://www.ccma.cat/324/la-fiscalia-rebutja-les-mobilitzacions-dels-cdr-en-suport-a-jordi-pesarrodona/noticia/2851645/?fbclid=IwAR3akgNuIKv4oKBT1kDu3DLKcpjpsdIB9eS1yxwD7uOVUvIz1UiQ-RljXIA Of hier: (c) Jordi verklaart dit ook in de video.
Voor het verloop van het proces:
of:
https://www.naciodigital.cat/noticia/208981/pesarrodona/defensa/davant/jutge/va/participar/1-o/ciutada/mes?fbclid=IwAR1liiJ5apNEn_VEzVatkiG3QJMDf2rAB-Ly79Pn-wZ1dKIg1-4yQX2YP-Q
Voor de actuelegang naar de Europese rechters: https://www.catalannews.com/catalan-trial/item/ex-un-body-chair-hopes-human-rights-court-will-rule-against-spain-in-catalan-leaders-case?fbclid=IwAR3cU1g7zV9ZsDkJcb1d1tPB11AmcNITDiBaJSpKpB2xK701n6SAUB2fb0I