Intussen komt de bijzondere bescherming van de rechten van de inheemse bevolking van Aotearoa / New Zealand steeds verder onder druk te staan. De regering heeft bekend gemaakt de speciale gezondheidsdienst voor de Maori minderheid op te doen gaan in de algemene landelijke sector (” the disestablishment of Te Aka Whai Ora, the Māori Health Authority”). De grondwettelijke basis voor de bijzondere positie van de Maori minderheden (in diverse contexten zoals selectieve voorkeursbehandeling, bijzonder gewicht bij inspraak procedures en zeggenschap vooral inzake landgebruik, -vruchtgebruik, -beheer, visrechten, maar ook aparte diensten zoals in de gezondheidszorg) is het Waitangi-verdrag van 1840 waarin het zelfbeschikkingsrecht van de Maori (in ieder geval het interne zelfbeschikkingsrecht) is verankerd (waarbij men mag opmerken dat dit recht hoe dan ook vanaf de oprichting van de VN is gezekerd in het internationaal recht). De huidige regering wil dit jaar graag af van de verplichtingen die volgen uit het Waitangi verdrag, unilateraal (of door meerderheidsdictaat) opdat, zo ze zeggen, de samenleving van Nieuw-Zeeland aldus zou worden gezuiverd van het element van “apartheid”. Deze karakterisering (die je aantreft bij opnieleiders als John Robinson) is natuurlijk schandalig. Deze samenleving is immers het historisch product van verdringingskolonialisme (“settler colonialism”) waarin tenminste nog enige sporen zijn behouden (zoals dat verdrag) van “respect” voor de inheemse minderheid. Maar nu wordt de situatie zodanig gepresenteerd dat de meerderheid van de burgers, degenen met overwegend Europese voorouders, door die bijzondere behandeling in beperkte contexten het slachtoffer zouden zijn van die minderheid. Dus, met andere woorden, in de naam van “gelijke behandeling” en democratie dreigen de inheemse rechten nu opeens te worden weggevaagd. Dan zal Aotearoa definitief New Zealand zijn geworden. Dat zou een vervolmaking betekenen van dit specifiek settler kolonialisme project (‘the elimination of the native”), met andere woorden, een stap voorbij de impliciete apartheid die nu juist werd gecompenseerd door de bijzondere rechten die volgden uit het verdrag!
.

Aanleiding voor dit poststuk is het volgende bericht van Al Jazeera op hun Engelstalige website d.a. 27 februari 2024 : “New Zealand moves to abolish Maori health authority despite protests. Centre-right government says health agency set up to improve access for Maori people will be shut down by end of June.” (https://www.aljazeera.com/…/new-zealand-moves-to…).
.

David Seymour, de huidige minister van Justitie en leider van de regering partij ACT (“Association of Consumers and Taxpayers”), stelde begin dit jaar reeds (op 5 februari) dat de nieuwe wet (“The Treaty Principles Bill”) bedoeld is “to allow «mana» for all”. (Voor het begrip “mana”, bekend bij antropologen en historici, zie bijvoorbeeld https://en.wikipedia.org/wiki/Mana_(Oceanian_cultures).) De voorgestelde wet egaliseert alle “nieuw-Zealanders” en rekent af met de verschillen (in rechten en plichten) tussen de twee bevolkingsgroepen (Europeanen en inheemse volkeren) die ooit waren vastgelegd in de “partnership” van het Waitangi Verdrag. Die verschillen spelen bij de beschikking over “resources”, bij de toekenning van banen zelfs. “I think we have to decide –– do we want to be a country that has equal «mana» for all citizens or do we want to become a bit of a constitutional oddity where there’s a two-track citizen arrangement” (citaat 03:25 – 03:38: https://www.youtube.com/watch?v=HmoZ8f-D8LY). Seymour vindt dat het Waitangi Verdrag sowieso al geen aparte rechten geeft aan landeigendom en gebruik behalve in sommige specifieke gevallen, dus waar het hele oude rechten betreft, die dan door de rechter steeds moeten worden toegekend of afgewezen. “I don’t think you should be treated differently because you are a treaty partner” (>04:27); je kunt alleen apart worden behandeld als je voorouders een bepaald stuk land in beheer/bezit hadden, zoals The Auckland Volcanic Cones. Hij stelt opnieuw dat alle Nieuw-Zeelanders dezelfde «mana» moeten hebben, dus allemaal hebben ze eveneveel/ evenzo “tino rangatiratanga” (zelfbeschikking) (05:10- 05:17).
.

Eindnoten/

De Basis. Zie voor het verdrag bijv. Claudia Orange, The Treaty of Waitangi. Bridget Williams Books: Wellington 1992.

Voor veel van de grieven en plannen die ter sprake zijn gekomen tijdens de afgelopen Waitangi dag op 5 februari, zie https://www.rnz.co.nz/…/waitangi-day-2024-all-the…
.

Voor een van de vele publicaties van John Robinson: “Yes, we have apartheid”, New Zealand Centre for Political Research (NZCPR Site), September 10, 2023(https://www.nzcpr.com/yes-we-have-apartheid/#_ftnref1)

.

Zie ook de video met het hele interview van Jack Tame and met de “Act leader and associate justice minister David Seymou” over de “philosophy behind his Treaty Principles bill, which will be introduced into parliament in the coming months”, Q+A van NZ on Air. Het hele interview is hier te zien: https://www.youtube.com/watch?v=HmoZ8f-D8LY