De PvdA nodigt ons allemaal uit voor een symposium over de actuele bedreigingen van de democratie (“Democratie tussen hoop en vrees: de autoritaire verleiding” op 31 januari 2020). Ik ben benieuwd of de deelnemers verder zullen kijken dan de lengte van de Pinocchio-neus van menigeen. Kleine kans. Want noch in het filmpje van de online uitnodiging noch in de maar liefst 480 (!) commentaren van Facebook bezoekers (tot nu toe) komt enige verwijzing naar de afbraak van de democratie (of liever gezegd de “democratische etalage) in Spanje voor. Daar zitten politici in de gevangenis vanwege voornemens en uitspraken die gebaseerd waren op een democratisch mandaat; leiders van burgerorganisaties zitten in de cel omdat ze groot gevolg hebben weten te winnen voor hun idealen; de voorzitter van het parlement zit in de lik omdat ze het bestaan heeft in het regio-parlement de onafhankelijkheid van Catalonië bespreekbaar te maken; talloze burgers die zich op de sociale media hebben uitgelaten over de Catalaanse kwestie zijn maandenlang vastgezet geweest zonder bewijs van strafbaar handelen; eenmaal is de hele regio-regering van Puigdemont afgezet en nu deze week is de president Torra hetzelfde lot beschoren; hij is op last van de Spaanse kiesraad van zijn functie beroofd, want van zijn politieke rechten voor een termijn van 18 maanden (ongeacht het feit dat er nog een beroepsprocedure loopt), omdat hij het spandoek “vrijheid voor de politieke gevangenen” in verkiezingstijd weigerde weg te halen van het eigen regeringsgebouw. In die kiesraad zitten voornamelijk dezelfde leden van de rechtbank die de politici juist in de gevangenis hebben laten zitten.
De rechtspraak in Spanje is volkomen gepolitiseerd en andersom wordt politiek bedreven via de rechters. De diepe Staat van Spanje is dan ook nooit volledig van het Franquisme gezuiverd geraakt in de gebrekkige “Transitie” die geleid heeft tot een evenzo gebrekkige grondwet. Enige belofte tot verdere uitwerking is gebroken (zoals met de afbraak van het Catalaanse Statuut van Autonomie vanaf circa 2010). “Something’s rotten in the state of Spain”. Historisch gezien vormt een totalitaire staat zich sluipenderwijs in de diepe staat, bij de bureaucratie en bij de elite van de onzichtbare poppenspelers, en ze blijft verborgen –– afgeschermd –– tot de gemanipuleerde “vox populi” ondubbelzinnig genoeg om actie vraagt, meestal in de vorm van een “Sterke Man”. De geschiedenis herhaalt zich niet. Maar patronen vormen zich wel. Indien gekend zouden die ons moeten kunnen wapenen voor soortgelijk verval. Maar de meeste mensen blijven liever op de oppervlakte, tot groot genoegen van de politieke elite die het verborgene graag verborgen willen laten. Dat kan in Nederland ook gebeuren juist ook door het onvoorstelbaar falen van de pers.
En dus maakt men zich in Nederland druk over de gemakkelijke pispaaltjes Orban, Erdogan, Trump, Duda of wie ook maar de regering van Polen aanvoert. Geen echte muziek maar de Top40. En daarom kan het gebeuren dat er in zo’n oeverloze discussie op Facebook over het thema “Democratie tussen hoop en vrees” geen enkele melding is van de Spaanse troebelen van onze tijd. Zó belabberd is het gesteld met de kennis van de politieke en maatschappelijke werkelijkheden waar de burgers van de natiestaat Spanje mee te kampen hebben.
Geen wonder dat de uitspraken van de rechters van diverse colleges van de VN en de EU zonder gevolg blijven. Spanje krijgt keer op keer een tik op de vingers. De ene keer is een uitspraak adviserend, zoals die van de VN Werkgroep Willekeurige Opsluiting, en de andere keer is het bindend recht (ius cogens), zoals in het geval van het Europees Hof van Justitie. En er waren sowieso al internationale verdragen die zulke elementaire mensenrechten moeten garanderen zoals dat op Zelfbeschikking. Maar al dat juridisch geneuzel boeit Spanje niet –– tenzij ze het recht zelf kunnen aanwenden voor politieke doeleinden –– omdat er geen mechanisme bestaat om het internationaal recht af te dwingen anders dan die van de politieke wil. Feitelijk is er geen sanctie totdat er politiek besloten wordt, door de EU lidstaten bijvoorbeeld, die uiteraard de natuurlijke bondgenoten zijn van de collega-natiestaat, tot het instellen van een artikel 7 procedure, bijvoorbeeld, of een boete of zelfs maar een vermanende uitspraak van den een of andere politieke topfiguur. Een knap lid van het Europees parlement die het aandurft om zich –– zeker nu de Scottish National Party ook ongewild is uitgetreden –– te isoleren door een klacht te berde te brengen over Spanje, ter bevordering van mensenrechten zoals dat op zelfbeschikking, waar de Realpolitik echt niet op zit te wachten. Dat was niet afgesproken! Einde carriere.
Tussendoor wijs ik iedereen op de mogelijkheid om (nog steeds) de petitie van Laura Prat Bertrams te ondertekenen: “Catalaanse politieke gevangenen vrij”
Het wordt tijd dat de Catalanen stoppen alleen maar te klagen in de veronderstelling dat ze anderen deelgenoot kunnen maken van hun verontwaardiging. Want die boodschap komt niet over. Oók niet na een stortvloed van onthullingen van de afgelopen twee jaar. De Catalaanse Troebelen laten de “geëngageerde” Nederlanders immers zo goed als koud. Het is alsof Spanje te ver van hun bed ligt; dat wil zeggen, van hun bedje thuis –– want velen slapen regelmatig ook in een vacantiebedje aan “de costa”. En de PvdA zal zelf natuurlijk niet snel willen beginnen over de gevaren van het Spaanse nationalisme omdat de collega socialisten van de PSOE daar nu aan het roer staan. Vergeet niet: zwijgen is toestemmen.
Uit de opvallende stilte over de misstanden die in Spanje de idealen én realiteiten van de democratische rechtstaat bedreigen, blijkt dat in Nederland vooral onwetendheid en onverschilligheid regeren. En de resulterende onbenulligheid zal men juist moeten vrezen. Want daaraan gaat de democratie uiteindelijk ten onder. Niet alleen in Spanje maar ook in Nederland en in de EU (als daar ooit überhaupt sprake is geweest van een democratisch gehalte).
Video’s
Voor mijn overzichtsvideo met enkele centrale thema’s van de Catalaanse kwestie, zie de video over “
Human Rights à la carte“. Of bekijk de introductie gegeven door één van de vervolgde politici zelf in de video met
Clara Ponsatí. Voor een andere betrokken politicus die zich beklaagde over de gepolitiseerde rechtspraak voor het gebouw van de Europese Commissie in Brussel, zie de video met
Lluis Puig. We hebben ook een video met
Carles Puigdemont gemaakt. Voor het probleem vanuit het perspectief van een van de twee grote burgerbewegingen, zie het interview met
Elisenda Paluzie. Voor de waarschuwende woorden van enkele leden van het Europees Parlement aan hun onverschillige of nog ongeïnformeerde collega’s, zie de
video met toespraken gedaan buiten het Europees Parlementsgebouw in Straatsburg. Voor het recht op zelfbeschikking, zie een van onze video’s met
Alfred de Zayas (en ook
deze). De Zayas gaat ook nog apart in op de factoren van de Realpolitik in
deze video over de samenzwering van stilte. Voor een gezaghebbende mening over het voortbestaan van het Franquisme in de Diepe Staat van Spanje, zie de video met
Ben Emmerson. Alle video’s zijn, indien apart bekeken via Vimeo, voorzien van dateringen, toeschrijvingen en toelichtingen. Alle video’s over de “Catalaanse Kwestie” staan bijeen in op mijn website
catalanen.nl.
